Ислам дініндегі діни лауазымдар мен атақтар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: «Маңғыстау»энциклопедиясы → Маңғыстау энциклопедиясы, Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер, Маңғыстау энцик using AWB
1-жол:
'''Діни лауазымдар мен атақтар''' - әрбір [[дін|діндегі]]дегі ішкі құрылымдық ерекшеліктерге қарай сатыланатын қызметтер мен атақтар. Әр діндегі негізгі ұстанымдарға орай діни лауазымдар мен атақтар әр қилы. [[Ислам Діні|Ислам дініндегі]] діни лауазымдар мен атақтар:
== Ахун ==
'''Ахун'''<ref>«[[[[Маңғыстау» энциклопедиясы]]]], Алматы, 1997; </ref> ({{lang-fa|آخوند‎}}) — 1. мұсылмандық діни лауазым. 2. баулушы, ұстаз.
# [[18 ғ.|18 ғасырдың]] екінші жартысынан бастап [[қазақ]] даласында қолданылған діни лауазым. [[Орта Азия|Орта Азияны]]ны билеген [[Бұхар хандығы|Бұхар хандығының]]ның тұсында ислам ғұламаларының ең жоғарғы лауазымы болды. [[1860]] жылы [[Лев Толстой|Л.Толстойдың]] қабылдауында болған қазақ мүфтиі [[Уәйіс]] ғұламаның екінші лауазымы — Ахун Мүфтидің [[шариғат]] негізінде айтылған фатуасы Ахунның келісімінсіз жүзеге асырылмаған. Қазіргі кезде Ахун деген діни лауазымның орнына наиб мүфти лауазымы ендірілген.<ref>Қазақ Энциклопедиясы, 1 том</ref>
# халықтың діни сауатын ашып, діни ғұрыптық қызметті атқаратын дін оқымыстысы, мұсылман ғұламасына берілетін атақ. Қазақ дәстүрлі қоғамында Ахун Алла разылығы үшін халықтың діни сұранысына лайықты қызмет атқарған, уағыз-насихат айтып, халыққа дін ақиқатын түсіндірген. Олар ауыл балаларының діни сауатын ашып, сондай-ақ шариғаттың шарттарын, құлшылық ғибадаттың жөн-жосығын үйреткен. Қоғам өміріндегі әр түрлі ''жиын-тойларда, жаназа, астарда'' діни ғұрыптық қызмет атқарған. Ахун әдетте белгілі бір діни ғұлама ұстаздардан, атақты медреселерден ілім алған оқымыстылар болған, халыққа діни ағартушылық қызмет жасағандықтан өзінің білімдерін үнемі жетілдіріп отырған<ref name="ReferenceA">Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>.
== Аятолла ==
* '''Аятолла'''<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1<name="ReferenceA"/ref> ({{lang-ar|آية الله}},{{lang-fa|آیت‌الله}} Алланың белгісі, нышаны) — [[мұсылман]] дінінің [[Шииттер|шииттік]] саласында жолын қуған, артынан ерген шәкірттері бар ғалым-діндардың ең жоғары рухани лауазымы. Ұғым [[19 ғ.|XIX ғасырдың]] екінші жартысында пайда болған. Мысалы, [[Иран|Иранда]]да бірнеше жүз аятолла бар. Оның ішінде бірнеше діни қызметкердің "ұлы" деген атағы бар. Алайда Иран тәртібінің көсемі [[Хомейни]] бұл атақты беруге шектеу қойып, оны шешуді өз құзырына қалдырды. <ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3 </ref>
== Дамолла ==
* '''Дамолла''' ([[Араб тілі|араб]]. - билеуші, мырза) — [[Ислам|Ислам дінін]] насихаттаушылардың, [[мешіт]] пен [[медресе]] оқытушыларының діни лауазымы. Дамолла Исламды насихаттауға сіңірген еңбегіне, діни білім дәрежесіне қарай діни қауымдастық сайлады. Қазақ аудандарында Кеңес үкіметі толық орнағанға дейін медресе ұстап, халыққа діни-рухани білім беріп, ұстаздық еткен Дамоллалар көп болған. Мысалы ел билеп, халыққа аса сыйлы болған, Кеңес үкіметінің жергілікті теріс саясатына қарсы қол бастап, қазіргі Қызылорда облысы, Қармақшы өңірінде көтеріліс басшысы болған Қазақстандағы белгілі, беделді соңғы Дамолланың бірі — [[Ақмырза|Ақмырза ишан]]. Ол соңына ''«Хадистер»'', сондай-ақ Исламның мәні, парыз-[[сүннет]]тері, әдет-әдеп, жолжорасы туралы таратылып жазылған қазақ тіліндегі ''«Түркі Иман»'' атты маңызы зор қолжазба мүра қалдырған білімдар, оқымысты адам болған.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,
33-жол:
* '''Фақиһ''' — (араб. - білімді) - дін заңгері, Құран сөзінің білгірі.
== Хазірет ==
* '''Хазірет''' (қазірет, әзірет) – [[Лауазым|діни лауазым]]. Жоғары дәрежелі дін иелеріне беріледі. [[Мұхаммед|Мұхаммед пайғамбардан]] {{сас}} кейінгі 4 халифаның бірі Әли қазаққа «Хазіреті Әли» деген атпен мәлім. Хазірет лауазымы аймақтық діни басқарма өкіліне де берілген<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1<name="ReferenceA"/ref>.
== Хакім ==
* '''[[Хакім]], хаким''' — даулы мәселені шешетін тәуелсіз төреші.
39-жол:
* '''[[Шейх]]''' (араб.: شيخ‎) — қария, ақсақал, қарт адам; тайпаның, рудың, әулеттің ақсақалы; Арабиядағы тайпа басшысының лауазымы. Шейх атауы діни қайраткерлерге, діни пәндер білімпаздарына, сопылық бауырластықтар мен сауда-қолөнер серіктестігі басшыларына, ұстаздарға қатысты айтылатын құрметті атақ.
== Халифа ==
* '''[[Халифа]]''' — [[Мұхаммед|Аллаһ елшісінің]] {{сас}} орнын басушы, мұсылман қауымының бас несі және сопылық бауырластық негізін салушыға немесе басшының тікелей орынбасарына берілетін атақ.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1<name="ReferenceA"/ref>
 
==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
{{Islam-stub}}
{{wikify}}
 
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат:Ислам]]
[[Санат:Атақтар]]
 
 
{{Islam-stub}}