Атмосфера: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Arystanbek (талқылау | үлесі) ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
5-жол:
сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Казакстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар
Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. — А.: АРНGroup, 2000. — 328 бет.</ref>
— жердің ауа қабығы. Атмосфераның төменгі шекарасы [[жер]] беті болып табылады. Оның төменгі қабаты [[азот]], [[оттек|оттегі]] мен сирек кездесетін [[көміртек|көміртегінен]], [[аргон]]нан, [[сутек|сутегіден]], [[гелий]]ден тағы басқа [[газ]]дардан тұрады. Бұған су [[бу]]ы да араласады. Атмосфера түсінің көк болып келуі газ молекулаларының жарық [[сәуле]] шашуына байланысты. Жоғарылаған сайын атмосфера бірте-бірте сирей береді, қысымы төмендеп, оның құрылысы да өзгереді. 12 км биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабатын [[тропосфера]] деп атайды. Тропосферада [[бұлт]], [[жауын-шашын]], [[жел]] және тағы басқа құбылыстар орын алып отырады. [[Тропосфера]]дан жоғары 75 км биіктікке дейінгі қабат [[стратосфера]] деп аталады. Бұдан жоғары [[ионосфера]] қабаты орналасады. Атмосфера
Атмос-ауа, сфера-шар
Атмосфера 3 қабаттан тұрады.
1.Тропосфера-грекше-тропос-бұрылыс, өзгеріс дегенді білдіреді.Бүкіл ауаның 4\5 бөлігі
Ауа райы жасалатын орын-тропосфера
Қалыңдығы-1. Экваторда-17-18км
2. Қоңыржай ендіктерде-10-12км
3. Полюстерде- 8км
Орташа қалыңдығы-11км
Тропосфера-ауаның жер бетіне жақын ең тығыз шоғырланған қабаты.
2.Стратосфера-50-55км, грекше-қабатталған, ауа өте құрғақ болады.
3.Ионосфера- 80-90км температура- -1000- -2000 градус
Атмосфераның орташа қалыңдығы-150км.
Стратосферада Озон қабаты түзіледі.
Ауаның құрамы-78%-азот, 21%-оттегі, 1%-инертті газдар.
Радиозонд-35-40км дейінгі тропосфераның жоғарғы қабатын зерттейді.
Ауа массасы-қасиеті біртекті, зор көлемді ауа.
Ауаның қасиетіне:температурасы, ылғалдылығы, мөлдірлігі, шаң -тозаңдылығы.
Ауаның массасы 4-ке бөлінеді:
1. Экваторлық
2. Тропиктік
3. Қоңыржай
4. Арктикалық
Ауа температурасы күннің түсу бұрышына қарай экватордан полюстерге қарай төмендейді.
Изотерма дегеніміз-температурасы бірдей нүктелерді қосатын сызықтар.
Температураның өлшем бірлігі-градус цельсий.
Температура 100м-де 0,6 градус төмендейді, 1000метрде 6 градус.
Температура ауытқуының тәуліктік амплитудасы дегеніміз-тәулік ішіндегі ең жоғарғы, ең төменгі температураның айырмашылығы.
Тәулік ішіндегі ең төменгі температура-таңертең күн шығар алдында байқалады.
Атмосфералық қысым-ауаның жер бетіне оның барлық заттарға түсіретін күші.
Ауа 1см кв. жерге 1кг 33г күш түсіреді.
Қысымның өлшем бірлігі-миллиметр.
Қысым 10м-де 1мм-ге төмендейді.
Қалыпты атмосфералық қысым-760мм
Қысымды өлшейтін құрал-барометр, грекше-барос-салмақ.
Изобара дегеніміз-қысымы бірдей нүктелерді қосатын сызық.
Инверция-қыста, тауларда, биіктікке байланысты қысымның төмендеуі.
Қысым 2-ге бөлінеді:
1.Төменгі қысым-циклон
2.Жоғарғы қысым-антициклон
Қысым белдеулерінің жалпы саны:7-еу
Төменгі қысым-3
Жоғарғы қысым-4
Жер бетіндегі басым желдердің бағыты мен таралуының тәуелділігі-қысым белдеулері.
<br /><br /><br />
==Атмосфераның құрамы және маңызы==
| |||