Халел Досмұхамедов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

1918 жылы [[Жымпиты]] қаласында өткен [[Орал]] өңірі қазақтарының 4-съезінде Қазақстанның бүкіл батыс өңіріне ықпал етерлік ұлттық-территориялық құрылым — «Ойыл уәлаяты уақытша үкіметін» жария­лауға қатысты. Сол жылы қыркүйек айының ортасында Кеңес өкіметіне қарсы күштердің Уфа директориясын жариялау мәжілісіне жиналған Алашорда қайраткерлері бұл құрылымды қолдап, оған «Алашорданың батыс бөлімшесі» деген ат берді. Осы кезеңде Халел Алашорданың атты әскерін ұйым­дас­тырып, [[Самара]]дағы Комуч үкіметінен қару-жарақ алуға, Ұлттық банк ашуға, баспахана, «[[Еркін қазақ]]» газетін шығаруға көп еңбек сіңірді.

 

 

[[1920]] жылы 21 тамызда [[Түркістан]] рес­публикасы халық ағарту комиссариаты жаны­нан Түркістан халықтарының оқу-ағарту, мәдени Һәм ғылыми мұқтаждарын өтеу үшін арнайы ұйымдастырылған Білім комиссия­сының мүшелігіне, кейін төрағалығына сайланды. [[Ташкент]]тегі халық ағарту институтында оқытушысы болды.

 

 

Орта Азия мемлекеттік баспа коллегиясының, кейін Қазақ мемлекеттік баспасы Шығыс бөлімінің меңгерушісі, Қазақ мемлекеттік баспа басқармасы меңгерушісінің орынбасары қызметтерін атқара жүріп, отандық ғылымның дамуына да мол үлес қосты. Халел Досмұхамедов бір өзі бірнеше қызметтер атқара жүріп, ұлттық мектептердің ғылыми терминология жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған жүйесін құруға, қазақ тіліндегі ғылыми терминология жасау ісіне ат салысады. Жер жерлерде қаулап ашыла бастаған ұлттық мектептерге ана тілінде оқулық жазу қажет болады. Осындай қажеттілік Халелді атқарып жүрген толып жатқан қоғамдық қызметерін ана тіліндегі оқулықтар жазумен және оны шығару жұмыстарымен ұштастыра жүргізуге мәжбүр етті.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.

Ол қазақ халқының тілі мен әдебиетіне, тарихына қатысты материалдар жинақтап, тілдің дыбыс жүйесінің өзекті мәселесі — сингармонизм заңын зерттеді, «[[Қазақ-қырғыз тілдеріндегі сингармонизм заңы]]», «[[Шернияз шешен]]», «Алаш не сөз», «Бұқарадағы Көгілташ медресесін салу туралы әпсана», «Тіллә-Қары мен Ширдор медреселерін салғызған Жалаңтөс батыр шежіресі», «[[Диуани лұғат ат-түрік]]», «Кенесарының соңғы күндері», «Қазақ әдебие­тінің тарихы» сияқты, т.б. ғылыми-теориялық еңбектер жазып қалдырды. «[[Мұрат ақын сөзі]]», «[[Исатай — Махамбет]]», «[[Аламан]]» жинақтарын шығарды.<ref>«Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7</ref>

 

 

 

Өзі проректор болып істейтін, халқымыздың алғашқы жоғары оқу орны Қазақ педагогика институтының негізінде Қазақ мемлекеттік университетін ұйымдастыру жөнін­­дегі комиссияның төрағасы, оның бірінші проректоры болып тағайындалады. Қазақ педагогика инсти­тутының доценті, Қазақ мемлекеттік университетінің әкімшілік-шаруашылық бөлі­мінің басшысы, осы оқу орнының профессоры болды.

http://www.kazinform.kz/kaz/article/1204917

 

<references/>