Көмір: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File:Coal.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Көмір]]''.]]

'''Көмір''' – өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш, қатты [[шөгінді]] кен жынысы. Көмір құрамында әр түрлі мөлшерде минералдық қоспалар (50%-дан аспайды) бар, ол басқа шөгінді кен жыныстарының арасында қабаттар түрінде кездеседі. Көмір үш генетикалық топқа бөлінеді: ''гумолиттер'', ''сапропелиттер'', ''сапрогумолиттер''.

Олардың біріншісі – тек жоғары сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, екіншісі – негізінен, төменгі сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, ал сапрогумолиттер аралас өсімдік қалдықтарынан тұрады.

Химиялық құрамының, физикалық және технологиялық қасиеттерінің өзгешеліктеріне қарай көмір мынадай негізгі табиғи түрлерге ажыратылады: [[қоңыр көмір]], [[таскөмір]], [[антрацит]]. Көмірдің қасиеттері оның петрографиялық құрамына, көмірлену дәрежесіне және минералдық микроқұрауыштардың мөлшеріне байланысты болады. Көмірдің тығыздығы 0,92 – 1,7 г/см³ аралығында, бұл көрсеткіштің мәні күлділік азайған сайын төмендейді; қаттылығы [[Моос шкаласы]] бойынша 1 – 3 аралығында. Органикалық массасының элементтік құрамы көміртектің басымдылығымен (қоңыр көмірде 65%, антрацитте 98%), оттек (тиісінше 30-дан 1%-ға дейін) және сутек (6-дан 1%-ға дейін) мөлшерімен сипатталады.

Көмірдің басты технологиялық көрсеткіштері – ұшпа заттардың шығымы, біріккіштігі, күлділігі. Көмір – бағалы металлургиялық және химиялық өнеркәсіп шикізаты, отын ретінде кеңінен пайдаланылады; бітімі қабатты, түйіршікті, құрылымы біртекті және жолақты; түсі қоңырдан сұр қараға дейін, күңгірттен металл түске дейін жылтырайды. Көмір көп таралған [[пайдалы қазба]]. Қазақстанда аса ірі көмір кендері [[Қарағанды]], [[Екібастұз]] көмір алаптарында орналасқан. <ref name=”source1”"source1"> “Балалар Энциклопедиясы”, V-том </ref>

[[Көмір]] алаптарының қазіргі құрылымы ескеріп жасалған жіктеме. [[1954]] жылғы нұсқада алаптар тобы бөлінген:

:3) күрделі қатпарлы құрылымды түзілімдер. Сонымен қатар бірқатар қосымша көмір алаптарының тектоникалық жіктемесі бар.<ref> Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—

Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 </ref>

==Пайдаланылған әдебиетДереккөздер</span>==