Сұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Сұлы'''(''Avena'')<ref>ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.</ref> - [[Астық дәнді дақыл |астық тұқымдас дәнді дақылдарға]] жататын [[бір жылдық және көп жылдық шөптесін өсімдіктер]] туысы. [[Қазақстан |Қазақстанда]]да 7 [[Түр|түрітүр]]і бар. Ең маңыздысы - '''екпе сұлы'''(''Avena sativa''). Екпе сұлының өзінің үш түрі бар: жайылма түрі(''grex. var. diffusae'') - [[Гүлшоғыр|гүлшоғырыныңгүлшоғыр]]ының сыпыртқысы кең жайылған және [[Дән|дәнініңдән]]інің [[Қауыз |қауызықауыз]]ы бар, біржалды түрі(''grex. var. orientalis'') - гүлшоғырының сыпыртқысы қысыңқы, дәнінің сыртында қауыз бар, ашық дәнді түрі(''grex. var. nudae'') - дәнінің қауызы жоқ.

* [[Биіктік|Биіктігі]] 60-100 [[сантиметр |см]].

* [[Гүлшоғыр|Гүлшоғыры]]ы - сыпыртқы.

* [[Жеміс|Жемісі]]і - түкті дәнек.

Жем өндіру мақсатымен өсірілетін жаздық дақыл, [[Ылғалды климат|ылғалды жерде]] жақсы өседі, [[Суық|суыққасуық]]қа төзімді, [[топырақ]] талғамайды.

* [[Дәрумен|Дәрумендер]]дер, [[минерал тұздар |минерал тұздар]].

[[Ауыспалы егіс|Ауыспалы егісте]]те [[Бидай|бидайданбидай]]дан, отамалы, [[бұршақ дақылдары |бұршақ дақылдарынан]]нан кейін егіледі. Жылу сүйгіштігіне қарай ерте [[Көктем|көктемдекөктем]]де, топырақтың [[тұқым]] сіңірілетін тереңдігі 5-7°С-қа жылыған кезден бастап себеді. [[Вегетация Кезеңі|Вегетация кезеңі]] - көктеуі, түптенуі, түтік шығаруы, масақтануы, гүлденуі, дәнінің толып, пісуі 70-95 күнге созылады. [[Өнімділік|Өнімнің түсім мөлшері]] сұлының [[Ауыспалы егіс|ауыспалы егіс жүйесіндегі]] орны, топырақ өңдеудің сапасы, [[Минералдыминералды тыңайтқыштар|минералды тыңайтқыштардың]]дың түрлері мен мөлшері, оларды топыраққа ендіру тәсілдері мен себу мерзімі, өскіндерді [[Зиянкестер|зиянкестер]] мен [[Өсімдік аурулары|аурулардан]] қорғау сияқты маңызды [[Технологиялық процесс|технологиялық жағдайларға]] байланысты.

* [[Золотой дождь |Золотой дождь]]

* [[Льговский 1026 |Льговский 1026]]

* [[Марктон |Марктон]]

* [[Мирный(сұлы сорты) |Мирный]]

* [[Орел |Орел]]

* [[Синельниковский 14 |Синельниковский 14]]

* [[Сұлы трипсі|сұлы трипсі]]

* [[Кәдімгі астық биті|кәдімгі астық биті]]

* [[Сабақ даты |сабақ даты]]

* [[Бактериоз |бактериоз және қуыршақтану]]

Сұлының шаруашылықта алар орны ерекше. Біріншіден, ол - құнарлы [[Мал азығы, жемшөп|мал азығы]]. Сұлы дәні мал азығының құндылығының [[халықаралық өлшем бірлігі |халықаралық өлшем бірлігі]] болып саналады. Басқа дақылдардың дәндерімен араластырылған сұлы жас [[Төл|төлдердіңтөл]]дердің ағзасының тез және мықты болып қалыптасуына жағдай жасайды. Сұлы қосылған концентрлі азық [[Құсқұс шаруашылығы|құс шаруашылығында]]нда кеңінен қолданылады. Сұлының сабаны басқа дақылдардың сабанына қарағанда [[қоректік заттар |қоректік заттарға]]ға бай және малға жағымды болады. Сонымен қатар, оның ылғал сіңіргіштік қасиетіде жоғары болғандықтан [[Ірі қара шаруашылығы|ірі қара]] және [[Шошқашошқа шаруашылығы|шошқа шаруашылығында]]нда [[төсеніш]] ретінде пайдаланылады.

Екіншіден - [[Азықазық-түлік|азық-түліктік]]тік дақыл. Оның дәнінен жарма, тағы сол сияқты тағамға керек заттар алады, яғни [[тамақ өнеркәсібі |тамақ өнеркәсібінде]]нде пайдаланылады.

Үшіншіден, сұлының құрамында [[валин |валин]], [[Лизин|лизин]] және [[триптофан |триптофан]] сияқты алмастырылмайтын [[Амин қышқылдары|амин қышқылдары]] көп мөлшерде болғандықтан әр түрлі [[Ауру|ауруларғаауру]]ларға қарсы ем үшін [[Медицина|медицина саласында]] және құнды [[Диета|диеталықдиета]]лық тағам ретінде пайдаланады.