[[File:X 059a32f0b4.jpg|right|250px|thumb|Логикалық ой қорыту]]
'''Болжам''' ''(немесе болжау)'' - 1) ''ғылым [[Методология|методологиясындаметодология]]сында'' – мәні толық анықталмаған заттар мен құбылыстардың негізінде жатқан ішкі байланыстар мен қатынастар туралы ұсынылатын ғылыми [[жорамал]]; 2) ''[[Құқықтану|құқықтанудақұқықтану]]да'' – [[Логика|логикалықлогика]]лық ой қорыту негізінде пайымдау. Болжам таным әдісі ретінде ежелгі заманда-ақ (мысалы, көне [[грек философиясы]] мен [[грек математикасы|математикасында]]) белгілі болғанымен, оның ғылыми танымдағы [[Эвристика|эвристикалықэвристика]]лық рөлі ''XVII–XIX ғасырларда'' эксперименттік-математиканың, [[Жаратылыстану|жаратылыстанудыңжаратылыстану]]дың айрықша жетістіктеріне ([[Ньютон|Ньютон]] механикасының дамуы, [[Физика|физика]] мен [[Химия|химиядахимия]]да атомдық-молекулярлық көзқарастың қалыптасуы, [[Энергияның сақталу заңы|энергияның сақталу және айналу заңының]] ашылуы, т.б.) орай нақтылана бастады. Қазіргі ғылым [[Пәлсапа|философиясы]] мен методологиясында болжам тек жаратылыстанудың ғана емес, жалпы ғылыми танымның әмбебап әдісі екендігі негізделген. Болжам ғылыми-зерттеудің пәрменділігін арттырады. Ол қисапсыз [[эмпирика|эмпирикалық]]лық ізденістерге шек қойып, ақиқатқа жетуді тездетеді. Таным процесінде бірнеше болжамдар қатар ұсынылып, олар өзара бәсекеде ұштала келе ғылыми теория құруға негіз болатын [[Идея|идеяныидея]]ны нақтылай түседі.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref><ref>Орысша-қазакша заңдык түсіндірме сөздік-анық тамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>