|
[[Сурет:Stand in opposition city hall boston.jpg|thumb|Оппозиция қосыл]]
'''Саяси оппозиция''' - үстемдік етуші тәртіп қызметінен тыс қалған [[мүдде|мүдделер]]лер мен [[құндылық|құндылықтарды]]тарды білдіруді мақсат тұтатын [[саяси институт]]. Саяси [[оппозиция]] қызметі саяси тәртіпті тұрақсыздандыратын факторлардың кең тараған түрі болып есептеледі. Оппозиция саясаттағы "сыни рухты" білдіруші күш.
Оппозиция дегеніміздің өзі [[латын тілі|латын тілінен]]нен аударғанда қарсы қою дегенді білдіреді және екі мағынада қолданылады. Кең мағынада бұл саясатта үстемдік құрушы пікірге нақты бір топ-тардың немесе жеке тұлғалардың қарсы шығуы, оларға өздерінің әлеуметтік-саяси көзқарастарын қарсы қоюы. Ал тар мағынада оппозиция ресми мемлекеттік бағытпен келіспейтін, елдің қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық дамуының [[балама жол|балама жолын]]ын ұсынатын нақты [[саяси партия|саяси партиялар]]лар мен [[қоғамдық қозғалыс|қоғамдық қозғалыстар]]тар, [[саяси ұйым|саяси ұйымдардың]]дардың қызметінен көрініс табады.
Саяси оппозицияның қалыптасу себептерінің қатарына қоғамдағы [[әлеуметтік жіктелу]], [[ұлттық теңсіздік]], [[сайлау жүйесіндегі кемшіліктер]], тұрғындардың үстемдік етуші мемлекеттік құрылысқа көңіл толмаушылығы, [[элита]] қатарындағы жікшілдік жатады.
Қазіргі заманда оппозиция қатарында өздерінің қоғамдық жағдайын жақсартуға ұмтылушылармен қатар, наразылықтың психологиялық аспектісі маңызды деп есептейтін топтар да бар. Сондықтан, ''оппозицияны құрайтын топтар ды екіге бөлуімізге болады''. Бірі материалдық бағыттағы топ, екіншісі материалдық емес бағыттағы топ.
[[Материалдық бағыт|Материалдық бағыттағы]]тағы топқа [[әлеуметтік мәртебе|әлеуметтік мәртебесі]]сі төмен топтар немесе әр түрлі [[этника|этникалық]]лық, [[Дін|дінидін]]и, т.б. азшылықтар жатады. Бұл қарсылық көрсету тобындағылар үшін қарсылық көрсету әлеуметтік белсенділік [[инструмент|инструменті]]і. Олар өздерінің алдына әлеуметтік мәртебесін, жағдайын жақсарту жолында нақты мақсаттар қояды. Мысалы, [[Қырғызстан|Қырғызстандағы]]дағы қарсылық көрсетуші топтың негізін қалыптасып отырған әлеуметтік-экономикалық жағдайға байланысты осы материалдық бағыттағы топ құрады.
Материалдық емес бағыттағы топ жоғары [[мәртебе|мәртебедегі]]дегі топ өкілдерінен түрады. Бұл топ өкілдері үшін оппозициялық қызмет инструменталдық сипатта емес, олар әлеуметтік және [[психологиялық энергия]] алу, өз-өздерін тұлға ретінде көрсету мақсатында қолданылады.
Оппозициялық қозғалыстың қызмет етуі тек демократиялық қоғамға тән [[құбылыс]]. Себебі, тоталитарлық саяси тәртіптерде жетекші [[партия]] рөлі басқа [[саяси құрылым|саяси құрылымдардың]]дардың өмір сүруіне мүмкіндік бермейді. Өтпелі қоғамдарда оппозиция дамушы, қозғаушы күшке және маңызды сауықтырушы факторға айналады. Оппозиция [[саяси үрдіс|саяси үрдістің]]тің негізгі субъектілерінің бірі болуына байланысты оның әлеуметтік құндылығын түсінбеу қоғамның [[саяси жүйе|саяси жүйесін]]сін әлсіретуі мүмкін.<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3 </ref>
==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
{{wikify}}
[[Санат:Саясат]]
| 