Антиглобализм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Антиглобализм''' - XX ғ. соңында пайда болған, "төменнен" азаматтар мүддесіне сай қимылдайтын әлеуметтік-саяси қозғалыс. Антиглобализмнің жақтастары, әдетте, бұл атауды бірегейлену мақсатында қолданбайды (немесе тырнақшаның ішінде қолданады), өйткені қозғалыс ықпалдасу процестеріне қарсы түруды емес, қазіргі үстемдік етіп отырған жаһанданудың [[либерал|либералды]]ды капиталистік түрін өзгертуге талпынады. Қозғалыстың негізгі мақсаты [[демократия|демократияға]]ға, әлеуметтік теңдікке, өзіндікті сыйлауға және [[ұлттық-мәдени құрылым|ұлттық-мәдени құрылымдардың]]дардың өзіндік ерекшелігіне негізделген экономикалардың, халықтардың, мәдениеттердің ықпалдасуы процесінің дамуы. Антиглобализм әртүрлі әлеуметтік топ және жік өкілдерін біріктіреді - жұмыссыздардан жоғарғы тап өкілдеріне дейін.

Бастапқыда антиглобализм халықаралық үйымдар кездесулерінде әлеуметтік қозғалыстар түрінде көрініс тапты. 1999 жылдан бастап айқын көріне бастады. Ортақ басқару органы жоқ, өздігінен пайда болған қозғалыс, жаңа бүкіләлемдік қоғамдық ұйымды білдіреді. Әртүрлі қоғамдық қозғалыстардың, сондай-ақ солшыл бағыттағы саяси ұйымдардың ортақ жиынтығын көрсетеді. Оның құрамына кәсіподақтық, [[әйел|әйелдер]]дер, [[жастар]], экологиялық, пацифистік және басқа да үкіметтік емес ұйымдар мен саяси партиялар кіреді. Бейресми байланыстарын интернет ар¬қылы жүзеге асырады.

Қозғалыс әлемдік деңгейдегі бірнеше шаралар өткізді. Олардың аса маңыздылары [[Сиэтл]], [[Вашингтон]], [[Квебек]], [[Прага]], [[Брюссел]], [[Генуа]] және т.б. қалаларда өткізілген халықаралық институттардың кездесулері мен кеңестері кезіндегі наразылық шерулері мен баламалы әлеу-меттік кездесулер болды. Антиглобализмнің жағымды бағдарламалары [[Порту-Алегра|Порту-Алеграда]]да өткен (2001 және 2002) Бүкіләлемдік әлеуметтік форумдарда талқыланды.

Қозғалысқа қатысушылардың пікірінше, әлемге "жоғарыдан" таңылған дамудың қазіргі жолы тығырыққа тірейді, қазіргі әлемде дұшпандық пен әділетсіздікті күрт күшейтеді, жеке тұлғаны жаншиды, сондықтан да олар дамудың баламалы, адамгершілікті жолын үсынады. Бұл едәуір әлеуметтік тең, техникалық және экономикалық қырынан прогрессивті, бәрінен де адамгершілікке толы әлем диалог ар¬қылы, бірлесіп іздену арқылы, теориялық зерттеулер мен бүкіл әлемнің жұмыла әрекет етуінің нәтижесінде орнатуды үсынады. Баламалы қозгалыстың теориялық постулаттары қалыптасу және өзгеріс үстінде. Оларды жасауда бірқатар [[Нобель сыйлығы|Нобель сыйлығының]]ның лауреаттары және [[И. Валлерстайн]], [[С. Амин]] сынды атақты ғалымдар қатысуда. Антиглобализм бір орталыққа бағынатын бюрократиялық пирамида ретінде емес, өзара қиылысатын қозғалмалы желілер мен қоршаған ортаны сақтау үшін, иммигранттар құқын қорғау, жұмысшы орындарды сақтау, қаржылық алып-сатарлықты ауыздықтау, соғыстарды тоқтату, жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің дамуы үшін күресетін тұлғалардың жиынтығынан қалыптасты.

Антиглобализм бұрынғы әлеуметтік қозғалыстармен, әсіресе, [[кәсіподақ|кәсіподақтық]]тық, [[солшыл партиялар|солшыл партиялармен]]мен тығыз байланыста. Осылайша, антиглобалистер қозғалысын биліктің аса маңызды тетіктері бағындырылатын ғаламдық билік механизміне қарсы қозғалыс ретінде қарастыруға болады: жаппай қырып-жою қаруларын бақылайтын әлемде теңдесі жоқ әскери-саяси машиналар, бұқара- лық ақпарат құралдары, негізгі халықаралық саяси институттар. Биліктің бұл тетігі жаһандану субъектілері біртұтас күшке (іштей қарама-қайшылықты) айналдыратын ойын ережелерін жасайды. Бұл ғаламдық номенклатура бәрін де¬мократия деген желеумен әлемдік саясат пен экономиканың негізгі шешімдерін анықтайды. Нарықтық [[фундаментализм]] ақшаны қоғам өмірінің шешуші факторына айналдырады, адам өмірі мен адамды адамгершілік құндылықтарынан айырып, жабайы қалыпқа түсіреді. Негізгі әлеуметтік қайшылықтар бір жағынан күшті халықаралық капи¬тал, екінші жағынан - жалданбалы жұмысшы күші, соңғысы кәсіподақ түріндегі ([[мафиоздық]] құрылымдар жайлап алған) әлеуметтік қорғаудан және жерді, капиталды, еңбекті қорғауда рөлі күрт төмендеген мемлекеттен айырылды.

* Қалпынан тыс кернеп кеткен ха¬лықаралық еңбек бөлінісін жеңіп шығуға септігін тигізетін қазіргі тиімділігі жоғары өндірістерді дамыту, жаһанданудың жағымды баламасын ұсыну. <ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.

ISBN 9965-32-491-3 </ref>