Ұлттар Лигасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Перемещение 1 интервики-ссылки в Викиданные (d:Q38130)
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
7-жол:
|map_width = 280px
|map_caption = Ұлттар Лигасы-на кіретін мемлекеттер
|membership = [[ League of Nations member states|58 мемлекет мүше]]
|admin_center_type = Штаб-Пәтері
|admin_center = [[Женева]] ([[1938]])
17-жол:
|established_date1 = 1919 жылы
}}
'''Ұлттар лигасы'''<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.
ISBN 9965-32-491-3 </ref> - [The League of Nations] - "халықтар арасында әріптестікті дамытып, олардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің кепілі" болуды мақсат тұтатын халықаралық ұйым. [[1919]]-[[1920]] жылдары [[Париж]] бейбіт конференциясында құрылған ''''Ұлттар Лигасының Жарғысы'''' бастапқыда 44 мемлекетпен, оның ішінде соғыста Антанта жағында болған 31 мемлекетпен және соғыста бейтараптық ұстанған 13 мемлекетпен бекітілді. [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының Жарғысын бекітпей, оның құрамына кірмей қалды.
 
<br /><br />&nbsp;&nbsp;[[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының негізгі органдары [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының [[Ассамблея]] және [[Кеңес|Кеңесі]]і болды. [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасында]]сында дербес ұйымдар дәрежесінде халықаралық әділ соттың Тұрақты палатасы, Халықаралық еңбек ұйымы және тағы басқаны құрылды. [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының негізгі органдары [[Женева|Женевада]]да ([[Швейцария]]) орналасты.<br /><br />&nbsp;&nbsp;
Мұндай ауқымдағы халықаралық ұйымның құрылуының негізгі алғышарттары Бүкіләлемдік пошта одағы (1874 жылы негізі қаланған), [[ҚЫЗЫЛ КРЕСТ ЖӘНЕ ҚЫЗЫЛ АЙ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСЫ|Қызыл Крест]], [[Гаага]] конференциялары және Тұрақты арбитражды сот ([[Гаага|Гаагалық]] [[трибунал]]) сияқты [[ұйым|ұйымдар]] болды. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] I дүниежүзілік соғыстың аяқ шенінде [[Ян Шмутц]], лорд [[Роберт Сесил]], [[Леон Буржуа]] сынды көрнекті саясаткерлер, қоғам қайраткерлерінің идеяларының іс жүзіне асуымен болды.
 
<br /><br />&nbsp;&nbsp;Егер бастапқыда [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] мүшелері I дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен елдер ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШтан]] өзге), сондай-ақ бейтарап елдердің көпшілігі болса, кейінірек басқа мемлекеттер де кірді: [[Болгария]] ([[1920]]), [[Австрия]] ([[1920]]), [[Венгрия]] ([[1922]]), [[Германия]] ([[1926]]), [[Мексика]] ([[1931]]), [[Түркия]] ([[1932]]). 1930-шы жылдары ортасында [[Германия]], [[Италия]] және [[Жапония]] тарапынан қауіптің өсуіне байланысты [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасының]] 30 мүшемемлекеті КСРО-ға ұйымға кіруге ұсыныс жасады. [[1934]] жылы 18 қыркүйекте КСРО [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасына]] мүше болып, [[Кеңес|Кеңесте]] тұрақты орын алды (1939-1940 кеңестік-финляндиялық соғыстың басталуынан кейін [[Ұлыбритания]] мен [[Франция|Францияның]] бастамасымен [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] [[Кеңес|Кеңесі]] 1939 жылы 14 желтоқсанда КСРОны құрамынан шығару жөнінде шешім қабылдады).
&nbsp;&nbsp;
<br />&nbsp;&nbsp;Қызметінің бастапқы жылдарында [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] бірқатар халықаралық дауларды шешті. [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] босқындарға көмек көрсетіп, құлдар сатуды, опиум сатуды ауыздықтап, алғаш рет қоғамдық денсаулық сақтау жағдайына зерттеу жүргізді, мұқтаж елдерге қаржылай көмек көрсетті, еңбек және жұмыспен қамту саласында халықаралық әріптестікті дамытты.
Мұндай ауқымдағы халықаралық ұйымның құрылуының негізгі алғышарттары Бүкіләлемдік пошта одағы (1874 жылы негізі қаланған), [[ҚЫЗЫЛ КРЕСТ ЖӘНЕ ҚЫЗЫЛ АЙ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСЫ|Қызыл Крест]], [[Гаага]] конференциялары және Тұрақты арбитражды сот ([[Гаага|Гаагалық]]лық [[трибунал]]) сияқты [[ұйым|ұйымдар]]дар болды. [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасы]]сы I дүниежүзілік соғыстың аяқ шенінде [[Ян Шмутц]], лорд [[Роберт Сесил]], [[Леон Буржуа]] сынды көрнекті саясаткерлер, қоғам қайраткерлерінің идеяларының іс жүзіне асуымен болды.
<br />&nbsp;&nbsp;Алайда уақыт өте келе ұйым қызметінің тиімділігі күн санап төмендей берді. 1940 жылы [[Ұлт|Ұлттар]] [[Лига|Лигасы]] іс жүзінде өз қызметін тоқтатты. Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҮ) Ұлттар Лигасынан дербес қызметін жалғастыра берді, кейіннен [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] жүйесінің арнайы мекемелерінің бірі болды. Ресми түрде Ұлттар Лигасы 1946 жылы сәуірде арнайы шақырылған [[Ассамблея|Ассамблеяның]] шешіміне сәйкес өз жұмысын тоқтатты.
 
<br /><br />&nbsp;&nbsp;Ұлттар Лигасы - [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] құрылуына негіз болған, егемен мемлекеттердің халықаралық ұйымының алғашқы үлгісі. Ұлттар Лигасын құру тәжірибесі басқа ұйымдарды құруда қолданылды.
<br /><br />&nbsp;&nbsp;Егер бастапқыда [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының мүшелері I дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен елдер ([[Америка Құрама Штаттары|АҚШтан]] өзге), сондай-ақ бейтарап елдердің көпшілігі болса, кейінірек басқа мемлекеттер де кірді: [[Болгария]] ([[1920]]), [[Австрия]] ([[1920]]), [[Венгрия]] ([[1922]]), [[Германия]] ([[1926]]), [[Мексика]] ([[1931]]), [[Түркия]] ([[1932]]). 1930-шы жылдары ортасында [[Германия]], [[Италия]] және [[Жапония]] тарапынан қауіптің өсуіне байланысты [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасының]]сының 30 мүшемемлекеті КСРО-ға ұйымға кіруге ұсыныс жасады. [[1934]] жылы 18 қыркүйекте КСРО [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасына]]сына мүше болып, [[Кеңес|Кеңесте]]те тұрақты орын алды (1939-1940 кеңестік-финляндиялық соғыстың басталуынан кейін [[Ұлыбритания]] мен [[Франция|Францияның]]ның бастамасымен [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасы]]сы [[Кеңес|Кеңесі]]і 1939 жылы 14 желтоқсанда КСРОны құрамынан шығару жөнінде шешім қабылдады).
<br />&nbsp;&nbsp;Қызметінің бастапқы жылдарында [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасы]]сы бірқатар халықаралық дауларды шешті. [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасы]]сы босқындарға көмек көрсетіп, құлдар сатуды, опиум сатуды ауыздықтап, алғаш рет қоғамдық денсаулық сақтау жағдайына зерттеу жүргізді, мұқтаж елдерге қаржылай көмек көрсетті, еңбек және жұмыспен қамту саласында халықаралық әріптестікті дамытты.
<br />&nbsp;&nbsp;Алайда уақыт өте келе ұйым қызметінің тиімділігі күн санап төмендей берді. 1940 жылы [[Ұлт|Ұлттар]]тар [[Лига|Лигасы]]сы іс жүзінде өз қызметін тоқтатты. Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҮ) Ұлттар Лигасынан дербес қызметін жалғастыра берді, кейіннен [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] жүйесінің арнайы мекемелерінің бірі болды. Ресми түрде Ұлттар Лигасы 1946 жылы сәуірде арнайы шақырылған [[Ассамблея|Ассамблеяның]]ның шешіміне сәйкес өз жұмысын тоқтатты.
 
<br /><br />&nbsp;&nbsp;Ұлттар Лигасы - [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]] құрылуына негіз болған, егемен мемлекеттердің халықаралық ұйымының алғашқы үлгісі. Ұлттар Лигасын құру тәжірибесі басқа ұйымдарды құруда қолданылды.
 
== Тағы қараңыз ==
Line 31 ⟶ 36:
*[[Экономика]]
 
==Дереккөздер==
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
{{Stub}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Саясат]]
 
 
{{Stub}}
 
{{Link FA|ar}}
{{Link FA|he}}