Интродукция: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File:Coffea arabica -Köhler-original.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Интродукцияланған өсімдіктер]]''.]] [[File:Syringa-02.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Интродукцияланған өсімдіктер]]''.]] '''Интродукция'''(лат. introductio – енгізу) – белгілі бір аймаққа бұдан бұрын кездеспеген өсімдік түрлерін, сорттарын немесе жануарлар тұқымдарын жерсіндіру; түрдің өзінің табиғи [[ареал|ареалынан]]ынан басқа жерлерге таралуы. Адам тіршілік әрекетінде Интродукция тәсілдерін ежелден қолданып келеді. Өсімдіктер Интродукциясы терминін [[1855]] жылы ғылымға алғаш рет [[Швейцария]] ботанигі [[А.Декандоль]] ([[1806]] – [[1893]]) енгізді. Ал орыс ғалымы [[Н.И. Вавилов]] Интродукцияны өзінің «[[Мәдени өсімдіктердің пайда болу орталықтары]]» атты [[теория|теориясы]]сы негізінде одан әрі дамытты. Табиғи жабайы өсімдіктерді қолдан өсіруде де Интродукция ұғымына саяды. Адамның тікелей [[сұрыптау]], [[жерсіндіру]], тағы басқа әрекеттері нәтижесінде өсімдіктер түрлері табиғи пайда болған орталықтарынан басқа жерлерге таралады, мәденилендіріледі. Қазіргі пайдаланылып жүрген [[ауыл шаруашылығы]] дақылдары, [[жеміс-жидек]], тағы басқа өсімдіктер Интродукция жолымен шығарылған. Интродукция нәтижесінде түрдің ареалы кеңейеді, кейбір түрлердің өздері шыққан табиғи орталықтарымен байланысы үзіледі. Мысалы, [[кофе]] ағашының отаны [[Эфиопия]] болғанымен, ол қазір, негізінен, [[Латын Америкасында]] өсіріледі, ал [[арахис|арахистің]]тің ең көп өсірілетін жері [[Аргентина]] болғанымен, оның пайда болу тегі экваторлық [[Африка|Африкада]]да. [[Қазақстан|Қазақстанда]]да әсемдік өсімдіктердің 2000-нан астам түрі, формасы және сорты интродукцияланған. Бас ботаникалық бақтағы өсімдіктің 5,5 мыңдай түрлері мен сорттары, формалары басқа жерлерден әкеліп жерсіндірілген. [[Алтай]], [[Маңғыстау]], [[Қарағанды]], [[Жезқазған]], [[Іле]] ботаникалық бақтарында да осындай көптеген өсімдіктер түрлері интродукцияланған. Қазақстанның елді мекендерін көгалдандыру мақсатында және бақтарда өсіру үшін жергілікті [[флора|флорада]]да кездеспейтін [[Канада шыршасы]], [[скумпия]], [[жасмин]], [[Жапон айвасы]], [[Амур барқытшөбі]], [[сирен|сиреннің]]нің түрлері мен сорттары, тағы басқа кеңінен пайдаланылады. Интродукциялық мәліметтер [[ғылыми экспедиция|ғылыми экспедициялар]]лар арқылы, сондай-ақ түрдің биологиялық ерекшеліктерін ғылыми тұрғыда зерттеу нәтижесінде жинақталады.<ref>“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>