Роман: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиеттер → Дереккөздер using AWB
1-жол:
'''Роман''' (11 — 12 ғасырларда роман тілдерінде жазылған әр түрлі шығармалар) — күрделі сюжетті, көбіне қара сөзбен, кейде өлеңмен жазылған кең көлемді эпикалық түр. Романда өмір құбылыстары, адамдар арасындағы қарым-қатынастар молынан қамтылған, [[композиция]]лық күрделі құрылымнан тұрады. Романда [[лирика]] мен [[драма]] жанрларының сипаттары да кірігіп отырады, әңгіме мен повеске қарағанда онда түрлі оқиғалар жүйесі, сюжеттік желі, қаһармандар қатары кеңірек қамтылады. Роман адамдар тағдырын, замана шындығын суреттеу арқылы дәуір мен қоғамды, салт пен сананы бейнелейді. Романның жекелеген нұсқалары ерте дәуірден белгілі. Дегенмен оның жаңалық сипаттары бертінде қалыптасты, 16 — 18 ғасырларда батыста ақсүйек серілердің бастан кешкендерін суреттейтін романдар дамыды. Бұған испан жазушысы [[Сервантес]]тің “Дон Кихот”, француз жазушысы [[Лесаж]]дың “Ақсақ шайтан” романдары мысал бола алады. 19 ғасырдан бастап роман жанры биік деңгейде дами түсті. Романның ерекше үлгілерін [[Франция]]да [[Г.Флобер]], [[А.Стендаль]], [[О.Бальзак]], [[Ж.Занд]] ([[Ж.Санд]]), [[Англия]]да [[В.Скотт]], [[Ч.Диккенс]], [[Ресей]]де [[А.С. Пушкин]], [[М.Ю. Лермонтов]], [[И.С. Тургенев]], [[Л.Н. Толстой]], [[Ф.М. Достоевский]], [[И.А. Гончаров]], [[АҚШ]]-та [[М.Твен]], [[Дж.Лондон]], [[Германия]]да [[Т.Манн]], [[Г.Манн]], т.б. жасады. Орыс жазушылары [[Толстой]] мен [[Достаевский]] адам [[психология]]сын, “мінез диалектикасын” ашудың тамаша үлгісін көрсетті. Кеңес заманында [[М.Горкий]], [[А.Толстой]], [[М.Шолохов]], [[А.Фадеев]] секілді суреткерлер тудырған романдар әдебиеттің дамуына үлкен ықпал жасады. [[Қазақ]] әдебиеттанушысы [[А.Байтұрсынов]] “Әдебиет танытқышында” (1926, 2003) романды ұлы әңгіме деп атап, оған “тұрмыс сарынын түптеп, терең қарап әңгімелеп, түгел түрде суреттеп көрсететін шығармаларды” жатқызады. Ол “Ұлы әңгіме өңшең үлкен уақиғалардан болмай, ұсақ істерден де өнеге көрсетуге тырысады, оны жазушы көркем сөздің әуезе, толғау, айтыс — барша түрін де жұмсайды. Ұлы әңгіме жазуға үлкен шеберлік керек” деп атап көрсетеді. [[Қазақ]] әдебиетінде [[М.Дулатов]]тың “Бақытсыз Жамал”, [[Т.Жомартбаев]]тың “Қыз көрелік”, [[С.Көбеев]]тің “Қалың мал”, [[С.Торайғыров]]тың “Қамар сұлу” шығармаларынан бастау алған бұл жанр жан-жақты дамыды. [[Қазақ]] романын көркейтуде [[М.Әуезов]], [[С.Мұқанов]], [[Ғ.Мүсірепов]], [[Ғ.Мұстафин]], [[Х.Есенжанов]], [[Ә.Нұрпейісов]], [[І.Есенберлин]], [[Т.Ахтанов]], [[М.Мағауин]], т.б. жазушылардың еңбектерін атап айтуға болады. Қазіргі [[қазақ]] әдебиетінде романның [[психология]]лық, [[тарих]]и, [[биография]]лық, [[публицистика]]лық, т.б. түрлері қалыптасқан. Роман-эпопеялар жанр дамуының кең мүмкіндіктерін танытты. [[Әуезов]]тің “Абай жолы” эпопеясы әлемдік даңққа ие болды, ол [[қазақ]] әдебиетінің биік идеялық-көркемдік жетістігі саналады.<ref> Қазақ энциклопедиясы, 7 - том </ref><ref> Бердібаев Р., Роман және заман, А., 1967; </ref><ref> Қазақ романы, А., 1975; </ref><ref> Қазақ тарихи романы, А., 1997; </ref><ref> Атымов М., Қазақ романының поэтикасы, А., 1975; </ref><ref> name="ReferenceA">Кенжебаев Б., ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті, А., 1986; </ref><ref> Кенжебаев Б., ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті, А., 1986; <name="ReferenceA"/ref><ref> Елеукенов Ш., От фольклора до роман-эпопеи, А., 1987; </ref><ref> Дәдебаев Ж., Қазақ тарихи романы: дәстүр және жаңашылдық, А., 1988; </ref><ref> Байтанаев Б., Устно-поэтические традиции в структуре казахского романа, А., 1994; </ref><ref> Бисенғали З., ХХ ғасыр басындағы қазақ романы, А., 1997; </ref><ref> Қирабаев С., Кеңес дәуіріндегі қазақ әдебиеті, А., 1998; </ref><ref> Ергөбек І., Жазушы шеберханасы, А., 2002. </ref>
== Дереккөздер: ==
== Пайдаланылған әдебиеттер: ==
<references/>
 
{{wikify}}
 
[[Санат:Әдебиет жанрлары]]
 
 
{{stub}}
{{wikify}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Роман» бетінен алынған