Биохимия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
1-жол:
[[Сурет:Biochemistry.gif|thumb| right]]
[[Сурет:Mercedes Benz Classe B dsc06451.jpg|thumb|right|"[[mercedes]]"]]
'''Биохимия''', биологиялық [[химия]] — тірі организмдердің химиялық құрамын, ондағы биохимиялық қосылыстардың синтезделіну жолдарын, заңдылықтары мен қасиеттерін, молекулалық құрамын, клеткалардың биологиялық, биохимиялық және физиологиялық қызметін зерттейтін [[ғылым]]. Организмдегі биохим. процестер үш түрлі бағытта зерттеледі: статикалық Биохимия— организмнің химиялық құрамын анықтайды; динамикалық Биохимия — организмдегі биохимиялық қосылыстардың бір түрден екінші түрге айналу жолдарын зерттейді; функционалдық Биохимия — [[тіршілік]] әрекетіне арқау болатын химиялық құрылымдарды, процестерді зерттейді. Организмдердегі қоректік заттарды сіңіруінен ([[анаболизм]]) бастап, олардың толық ыдырауына ([[катаболизм]]) дейінгі биохимиялық реакциялардың барлығы — бүкіл тірі организмдердің басты және тұрақты белгісі — зат алмасуға негізделген. Сондықтан да организмдегі [[зат алмасу]], яғни [[метаболизм]] процестерін терең зерттеу Биохимияның негізгі міндеттерінің бірі. Биохимия [[Биология|биологиялықбиология]]лық, химиялық, [[Медицина|медициналықмедицина]]лық ғылымдарымен тығыз байланыста дамиды. Ол жеке ғылым ретінде 19 ғасырдың аяқ кезінде қалыптасты. 20 ғасырдың басында Биохимия адам Биохимиясы (оған медициналық Биохимия да кіреді), [[өсімдіктер]] Биохимиясы, [[жануарлар]] Биохимиясы, микроорганизмдер Биохимиясы болып бөлінді. Биохимиялық зерттеулер [[Қазақстан]]да 20 ғасырдың 30-жылдары Алматы зоотехникалық-малдәрігерлік институтында (қазіргі [[Аграрлық университет]]) және қазіргі [[Қазақ мемлекеттік медициналық университеті]]нде Биохимия кафедралары ашылғаннан кейін басталды. Қазіргі кезде Биохимия саласындағы жүйелі зерттеулермен “Биоген” жабық акциондық қоғамы, [[Микробиология және вирусология институты]], [[Онкология және радиология ғылыми-зерттеулер институты]], [[Гигиена және эпидемиология ғылыми-зерттеулер орталығы]], Ұлттық академиялық аграрлық зерттеу орталығының институттары, медициналық, [[ауыл шаруашылығы]] оқу орындары айналысады. Өсімдік ақуызы және оның биохимиялық қасиеттері ашылып, бидай, т.б. бағалы тағамдық дақылдардың құрамындағы ақуыз мөлшерін молайту жолдары анықталды ([[Дарқанбаев|Т. Дарқанбаев]], т.б.), дәрілік-техникалық, илік [[өсімдіктер]]дегі қосалқы заттар Биохимиясы ([[Қылышев|Л.Қылышев]],[[Қонаева|Р.Қонаева]]) зерттелді. Өсімдік химиясы қалыптасып, дәрілік, тағамдық, хош иісті заттар, арнайы препараттар алынды ([[Горяев|М.И. Горяев]], [[Шомбалов|Т.Шомбалов]], т.б.). Витаминдер Биохимиясы, бұғақ ауруы мен қан ұю әсерінен туатын биохимиялық өзгерістер зерттелді (Б.И. Ильин-Какуев). Гистохимия мәселелері, [[миоглобин]], [[гемоглобин]] ақуыздары, тотығу-тотықсыздану процестеріне қатысатын ферменттер Биохимиясы ([[Қайыпова|З. Қайыпова]], [[Өтешев|А. Өтешев]], т.б.), [[Қазақстан]]ның [[шөл]]-[[шөлейт]]ті жерлері мен таулы өңірінде өсетін [[өсімдіктер]] Биохимиясы ([[Жатқанбаев|Ж. Жатқанбаев]], т.б.) зерттелді. [[Микроорганизмдер]] мен [[вирустар]] Биохимиясы дамытылды ([[Жұматов|Х. Жұматов]], [[Исаева|Е. Исаева]]). [[Гипоксия]] (оттегі жетіспеуі) кезінде адамға қажетті [[ақуыз]], май, көмірсулар, витамин мөлшерлері анықталды ([[Алдашев|А. Алдашев]]). [[Қой]] организміндегі биохимиялық өзгерістер, төл организміндегі зат алмасу процесі зерттелді ([[Ташмұхаметов|Ө.Ташмұхаметов]], [[Сәрсенов|Ә. Сәрсенов]], [[Ертаев|Е. Ертаев]], [[Қарабалин|Б. Қарабалин]]), малда сүт шығару механизмі ашылды (ТәшеновҚ. Тәшенов). Сиыр мен бие сүтіндегі ақуыздар, липидтер зерттеліп, осының нәтижесінде төлдің тіршілікке бейімділігін арттыру шаралары белгіленді ([[Сейітов|З. Сейітов]], [[Жұмашев|Ж. Жұмашев]]). Аусыл, сарып, эхинококкоз, ценуроз патогенезіне биохимиялық тұрғыдан сипаттама берілді ([[Красов|В.М. Красов]], [[Омаров|Т. Омаров]], т.б.). Эукариоттық клеткаларда кездесетін клеткалық бөлшектердің жаңа класы — ақпараттық [[РИБОНУКЛЕИН ҚЫШҚЫЛЫ (РНҚ)|рибонуклеин қышқылы]] ([[аРНҚ]]) ашылды ([[Айтхожин|М. Айтхожин]]). Биохимия саласындағы зерттеулерді негізінен [[Молекулалық [[биология]] және биохимия ғылыми-зерттеулер институты]] үйлестіріп отырады.<ref>Орысша-қазакша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. - 430 б. ISBN 9965-808-78-3</ref>
== Дереккөздер==
== Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Биохимия» бетінен алынған