138 844
өңдеме
ш
clean up, replaced: Арын - Павлодар → Арын — Павлодар (2) using AWB
ш (clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB) |
ш (clean up, replaced: Арын - Павлодар → Арын — Павлодар (2) using AWB) |
||
|
'''Гироскоп''' – шапшаң айналатын және айналу осі ([[симметрия]] осі) өзінің кеңістіктегі бағытын өзгерте алатын симметриялы қатты [[дене]]. Оның қарапайым мысалына балалар ойнайтын [[зырылдауық]] жатады. Гироскоптық әсер [[аспан]] денелерінде, кемеге орнатылған турбина роторында, ұшақ винтінде, т.б. байқалады.<ref name="source1">Балалар энциклопедиясы, III-том</ref>
'''Гироскоп''' - 1. өзі байланысқан айналымның санау жүйесін табуына арналған құрал; 2. тез айналатын қатты дене, оның айналу өсі кеңістікте өзінің жағдайын өзгерте алады.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын
Егер гироскоптың осіне моменті M=Ph-қа тең Р қос күші (h – қос күштің иіні) түсірілсе, онда гироскоп х осінің бағытымен емес, күтпеген бағытта, яғни у осінің бағытымен айнала бастайды.
Сыртқы күштер әсер етпесе, гироскоп (грекше gyros – дөңгелек, gyruo – айналамын және skop – көремін, бақылаймын) [[еркін гироскоп]] деп аталады. Мысалы, [[ұшақ]]пен, [[кеме]]мен, [[ракета]]мен, т.б. қатынас көліктерімен тек кардан ілмесінің сақиналары арқылы байланысатын гироскоп еркін гироскоп болып саналады. Гироскопты әр түрлі қозғалыстарды басқару үшін қолдануға болады. Бірақ дәл теңгерілген гироскопты жасау – өте күрделі жұмыс. Гироскопты теңгеру, яғни оның ауырлық центрін кардан ілмесінің центрімен бір [[нүкте]]ге келтіру өте үлкен дәлдікті қажет етеді.
[[Сурет:Gyroscope precession.gif|thumb|right|Прецессия]]
==Ылғида қайталанатын прецессиясы==
Гироскоптың ылғида қайталанатын прецессиясы – гироскоптың жуықтап қана кайталанатын прецессиясы.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын
==Дереккөздер==
| |||