Инь-Ян: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: “И цзин” кітабындағы философияны инь мен ян туралы ілім сипаттайды. Ежелгі Қы...
 
Өңдеу түйіні жоқ
 
1-жол:
{{уики}}
“[[И цзин]]” кітабындағы философияны инь мен ян туралы ілім сипаттайды. Ежелгі Қытай мифологиясында әлемнің екі негізгі бастамаларын (рухтарын) білдіретін инь мен ян ұлы шығарма беттерінде ұғымдық түрге ие болады.
[[Сурет:Yin yang.svg|right|thumb|200px|[[Тайцзи]] — Инь-янды бейнелейтін символ]]
 
[[И цзин]] кітабындағы философияны инь мен ян туралы ілім сипаттайды. Ежелгі Қытай мифологиясында әлемнің екі негізгі бастамаларын (рухтарын) білдіретін инь мен ян ұлы шығарма беттерінде ұғымдық түрге ие болады.
 
“Инь” сөзінің мағынасы таудың, жотаның, сайдың қараңғы, көлеңкелі жақтарын білдірсе, “ян” сөзінің мағынасы аталған объектілердің жарық жағын білдіреді. Жалпылама түрде айтқанда, ежелгі қытай философиясында инь мен ян ұғымдары әлемнің дуалистік сипатын бейнелейді. Яғни, әлемнің бүкіл заттары мен құбылыстарын екі қарама-қарсы топтарға жіктеуге болады:
 
{| class="wikitable"
|-
Line 23 ⟶ 28:
| Тыныштық || Қозғалыс
|}
 
“Инь” мен “Ян” екеуінің дуализмі мен өзара әсері бүкіл әлемдік құбылыстардың мәнін айқындайды. Мұндай қызметті олар адамның өмірі мен парасатты іс-әрәкетіне де, таным процесіне де байланысты атқарады. Инь және ян бүкіл әлемдік хаосты реттеуші бастау болып табылады. Инь, ян ілімін Ұлы жалпы заң деп атайды. Ауысу, өзгеру және толықтыру құбылыстары инь мен янның өзара қатынасқа түсуі нәтижесінде жүзеге асып жатады. Инь, ян ұғымдары жаhандағының бәрі екі қарама-қарсы жақтардан құралғанын бейнелейді, шексіз екі қарама-қарсы жақтар бар. Дүние шексіз, инь, ян бір-бірінсіз өмір сүрмейді.
Инь мен янның өзара байланыстарын, қатынастарын, мызғылмас бірлігін тайцзы (ұлы шек) ұғымы көрсетеді. Ол графикалық түрде монема арқылы көрініс табады. Аталмыш монеманың мағынасын былай сипаттауға болады:
# Шеңбер шексіз әлемнің символы болып табылады.
Line 30 ⟶ 37:
# Ян өз шегіне жетіп иньға өтеді, ал инь өз шегіне жетіп янға өтеді.
Сонымен, ежелгі қытай философиясындағы инь мен ян туралы ілім әлемнің бірлігін, дуализмін және ұдайы өзгерістерде болатындығын бейнелейді. <ref> “Философия” Есіркепова Г.К., Шымкент, 2008.</ref>
 
== Дереккөздер ==
<references/>
[[Санат: ФилософияҚытай философиясы]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Инь-Ян» бетінен алынған