Езу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер, монғол → моңғол (4) using AWB |
ш clean up, replaced: Бес жүз бес сөз.—Алматы → Бес жүз бес сөз.— Алматы, Рауан, 1994. → Рауан, 1994 жыл. using AWB |
||
9-жол:
''«Уруул»'', ''«урл»'', ''«эрин»'', ''«ерін»'' тұлғаларының әрқайсысының түбірі — ''«ур»'', ''«эр»'' және дыбыс сәйкестігі заңдылығына байланысты ''«уос»'' тұлғасынан шыққан. Түбір соңындағы қосымшалардың ''-ул, -л, -ан, -ін'' болып келуі осы тілдерге тән ''л ~ н'' дыбыс сәйкестігінің нәтижесі. Сөйтіп, ''«ерін»'' мен ''«ауыз»'' сөздерінің арғы тегі бір деп қарауға тура келеді. Енді ''«езуге»'' келетін болсақ, мүны тек ''«еріннің»'' дыбыстық өзгеріске түскен түрі деп қана айта аламыз. Мұнда ''«з»'' мен ''«р»'' арасындағы кері сәйкестікке кез болып отырмыз. Бұл пікір ой ұшқырлығын арқаланудан туған емес, кейбір тілдік деректерге негізделген. Мысалы, тунгус-маньчжур тобындағы дейбір тілдерде: ''һезун'' — ерін деген мағынада қолданылады. Осыған қарағанда біздегі ''«ерін»'' сөзі ''«езу»'' дыбыстық құрамына дейін өзгеріп, ''«ауыздың екі жақ шеті»'' дегенді білдіретін жаңа мағына иеленуіне мүмкіндік алған. ''«Ерін»'' сөзінің ''«езу»'' түлғасына айналудағы
біздегі ерекшелік — соңғы ''-н'' қосымшасы түсірілген. Ал тунгус-маньчжур тілдерінде ол сақтала отырып, түбір алдына ''«һ»'' дыбысы қосылған.
Қорыта айтқанда, қазіргі қолданылып жүрген ''«ерін»'', ''«ауыз»'', ''«езу»''— бүгінгі таңда мағыналары мен тұлғасы әр түрлі бола тұрса да, ең алғаш, өте ерте кездерде бір түбірден, сондай-ақ бір мағынадан өрбіген деуге тура келеді.<ref>Бес жүз бес сөз.
==Дереккөздер==
| |||