Күн жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
15-жол:
 
Біздің заманымыздың II ғасырында өмір сүрген ежелгі грек ғалымы Александриялық [[Клавдий Птолемей]] (90-160 жж.) өзінен бұрын өмір сүріп, кейінгілерге жол салып кеткен [[Аристотель]], [[Гиппарх]], т.б. еңбектеріне сүйене отырып, дүниенің жетілдірілген, геоцентрлік (грекше гео - жер) жүйесін жасады. Ол дүниенің центріне қозғалмайтын Жерді қойды да, оны өзге шырақтар айналып жүреді деді.
Дүниеге геоцентрлік көзқарас астрономияда он төрт ғасырға жуық уақыт бойы үстемдік етті. Дегенмен планеталардың орналасуы жөніндегі бақылау мәліметтері молайған сайын, [[Клавдий Птолемей|К. Птолемей]] тұжырымдары түзетулер
енгізуді кажет етті. Оны XVI ғасырда ұлы поляк ғалымы [[Николай Коперник]] жүзеге асырды.
 
973 жылы Хорезмде дүниеге келген ортаазиялық ғалым-астроном,
математик, физик, географ, философ, этнограф, дәрігер [[Әбу Райхан әл-Бируни|Әбу Райхан Бируни]] өзінің 150 еңбегінің 50-ін астрономияға арнаған. Ол [[Клавдий Птолемей|Птолемей]] құрған әлем жүйесінің дұрыстығына күмәнданып, гелиоцентризмді жақтады.
Алғаш рет, [[Николай Коперник|Коперник]]тен 500 жыл бұрын, Жердің Күнді айнала қозғалатыны туралы болжам жасаған [[Әбу Райхан әл-Бируни|Бируни]] болғаны бізге тарихтан мәлім. Ол Жердің қозғалысы мен пішіні, [[Жер]] шарының радиусын анықтау тәсілі туралы жазды, [[Жер]] глобусын жасады, 20 жыл бойы Күннің қозғалысын бақылады. [[Әбу Райхан әл-Бируни|Бируни]] Күнді отты шар деп есептеп, [[Күн]] тәжінің түтінге ұқсас табиғаты жайлы пікір айтты. Оның еңбектері мұқият орындалған бақылаулар мен зерттеулерге негізделді.
[[Бируни]] көп саяхат жасады. Сол кезде ол [[аспан]] шырақтарына қарап бағдарлаудың түрлі тәсілдерін ойлап тапты. [[Әбу Райхан әл-Бируни|Бируни]] жинақтаған материалдары мен бақылауларын қорыта отырып, 1031 жылы астрономияның әр түрлі мәселелерін баяндауды қамтитын үлкен еңбек жазды. Ол кітап 1887 жылы [[Лондон]]да алғаш рет [[араб тілі]]нде басылып шықты. Бируниге дейін мұндай ғылыми жүйеленген еңбек жазылмаған, әрі ортағасырлық әдебиеттерде бұған теңдес еңбек болған жоқ.<ref>Физика және астрономия. - Алматы: Атамұра,2007.ISBN 9965-34-634-8</ref>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Күн_жүйесі» бетінен алынған