Нарықтың құлдырауы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Мысалға, Қазақстанның 92 мектептерінде 3 ауысыммен білім алады. Көбінесе Астана, Алматы қалаларында кездесетін жағдай. Білім министрлігі, ауылдарға және де осындай мектептерге көмек ретінде, жаңадан мектептер салуға бюджеттен ақша бөлді.

<br />

4. Жетіспеушілік нарығы (missing markets)

Қоғам қажет етпейтін немесе қаламайтын заттар(needs and wants), алайда ол нарықта болмаса, экономикаға кері әсерін тигізеді.

Мысалға, полицей қызметкерлері, от сөндірушілер және т.б.

<br />

5. Пайдасыз игіліктер (De-merit goods)

Мемлекет өзінің басшылық күшін жоғалтады, дегенмен барлық тауарларға емес, тек қоғамға жаман әсері бар игіліктерге, темекі, арақ және т.б.

Мемлекет барынша бұл нарықты өз қолында ұстап тұруға тырысады.

<br />

6. Жағымсыз сыртқы әсер(negative externality)

Сатушы мен тұтынушы үшін 3-жақтың зардап шегуі. Сатушы мен тұтынушы 1 және 2 жақ, ал 3 жақ деп, қарапайым халықты айтуға болады.

Мысалға, Теміртау қаласы, өндіріс орындары үшін ауаның ластануы, оларға жаман әсер етіп жатыр. Әкімшілік, салық органдары бұл зауыттарға тексерістер өткізіп, айыппұл,салықтар мойындарына іледі.

<br />

7. Меншіктік құқығы (Property rights)

Нарықтың жұмысы тұрақты әрі тиімді болады, егер де өндірушілер мен тұтынушылар ресурстарға деген меншіктік құқықтарын, еш ақаусыз дұрыс бөлсе.

<br />

8. Тұрақсыз нарық

Егер де нарықтың ішінде тұрақсыздықтар пайда болып, эквилибриум үнемі ауысып отырса, бұл нарық ең дұрысында құлдырайды.

Ауыл шаруашылығы министрлігі, ол үшін ақшалай нарыққа көмек береді. Ал негізінде, олар вакцинация немесе жұттан қорғайтын жоспарлар ұйымдастырып, іске асырады.

<br />

9. Ақпараттық жетіспеушілік (information failure)

Нарықтың ішіндегі топтардың бір-біріне толықтай мәлімет бермеуінің әсерінен(себебі, олар қызықпайды), нарықты жалпылай әлсіретеді.