Мұхаммед ибн Джәрир әт-Табари: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Әбу Джафар Мұхаммед ибн Джәрир ибн Йазид әт-Табари''' (839, [[Табаристан]] өлкесінде, [[Амул]] қаласыңда — [[923]], [[Бағдад]]) — тарихшы. Бірқатар уақыттар бойына [[Рей]], [[Бағдад]], [[Басра]], [[Куфа]] қалаларында, кейін [[Сирия|Сирияда]]да, [[Мысыр|Мысырда]]да болған. Өмірінің соңғы жылдарында [[Бағдад]]та тұрып, [[заң]], аңыз-әпсана салаларында дәріс оқыған. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табари [[ғалым]], тарихтанушы ретінде түрлі пәндерге байланысты 10-нан астам еңбек қалдырған. «Тарих ар-русул уә-л-мулук» атты көп томдық еңбегінде әлемнің жаратылуынан басталған жалпы [[тарих]] және сол кезде мәдени өркениетімен арабтарға белгілі болған халықтар туралы, [[Рим]], [[Византия]] императорлары, [[Иран]] тарихы жайлы [[мәліметтер]] жинақталған. [[Ислам|Исламның]]ның пайда болуынан бастап әрі қарайғы тарихи оқиғалар мұсылманша ([[һижра]]) [[жыл санау]] ретімен берілген. Араб [[Халифат|халифатынахалифат]]ына қатысты [[915]] жылға дейін мәліметтер мол қамтылған. Сонымен қатар [[Орта Азия]] мен [[Оңтүстік Қазақстан]] туралы деректер бере отырып, [[Түркілер|түркі]] тайпаларының [[ислам]] дінінің енуіне, арабтардың жаулап алуына қарсы күресіне, [[халық]] көтерілістеріне, соғдылардың [[Жетісу|Жетісуға]]ға қоныс аударуына, Жетісу түркілерінің этнографиясы және олардың қалалары жайындағы мәліметтерге жан-жақты тоқталады. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табари [[Орта Азия|Орта Азиядағы]]дағы оқиғаларды баяндау барысында [[әл-Мадаини|әл-Мадаинидің]]дің ([[753 — 849]]) еңбектерін (бізге жетпеген) негізге алған. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табаридің бұл еңбегі [[1879 — 1901]] жылдары голландиялық ғалым [[Де Гуе]] жетекшілігімен жарық көрді. <ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref>

Өз заманының аса оқымысты адамы ретінде [[Таяу Шығыс]]тағы елдердің әдет-дәстұрін, салт-санасын, діни және тұрмыстық аңыздарын, поэзиясы мен қара сөзбен жазылған хикаяларын, патшалар мен мемлекеттердің тарихын, [[Ислам пайғамбарлары|пайғамбарлардың]] шығу тегі мен шежіресін зерттеді. Сондықтан [[Абай]] мен [[Әуезов]] әт-Табаридің «Тарихымен» бала кезінен таныс болды. Ғалымның мұсылман елінің рухани емірінде алатын орнын ерекше бағалай келіп, абайтану саласына арналған барлық еңбектерінде Әуезов ерекше атаған. Абайдың танымдық үш қайнар көзі ретінде [[Шығыс мәдениеті|Шығыс мәдениетінен]]нен нәр алған:<ref> Мұхтар Әуезов энциклопедиясы -— Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8 </ref>