Аударма: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Көркем аударма]] – әдеби [[Шығармалар|шығарманың]] бір тілден екінші тілге аударылған нұсқасы, көркем әдеби шығармашылықтың бір саласы. [[Орта ғасырлар]]дан бастап қазақ әдебиетінде де шығыста бұрыннан белгілі [[сюжет]]ті арқау ете отырып шығарма жазу [[дәстүр]]і болған. Оларды бүгінгі дәуірде қалыптасқан мағынада аударма деуге келмейді. Олар кейде [[еркін аударма]] деп саналғанмен, шынында [[төлтума]] шығарма сипатына ие болған. Шынайы аударма қалайда [[түпнұсқа]]ға сәйкес болуы шарт. [[Көркем аударма]] түпнұскаға мағынасы қаншалық жақын келетініне орай дәлме- дәл аударма, еркін аударма, сәйкес аударма деп ажыратылады. Көркем аудармада әдеби шығарма бастан аяқ сөзбе-сөз тәжімаланбайды, сөздердің мағынасын, көркемдік қуатын, бейнелік әсерін неғұрлым толық жеткізу мақсат етіледі. Аударма жасаушы адам кем дегенде екі тілді жақсы білуі кажет. Онсыз аударма сапасы ойдағыдай шықпайды, түпнұсканың ұлттық сипаты, өзіндік өзгешеліктері сақталмайды. Аудармада сөз қолдану, ойдың мағынасын толық жеткізу, көркемділігін жоғалтпау, маңызын төмендетпеу сияқты [[талант]]ар толық сақталуы шарт. Аударма - әдебиеттің кең арналы, мол саласының бірі. Аударма арқылы бір халықтың таңдаулы әдеби шығармаларынан басқа халықтың өкілдері сусындай алады. Көркем аударманың қасиетін арттырып, түп- нұсканың мағыналық байлығын, ой-толғамдары мен сезім иірімдерін, көркемдік өзгешеліктерін жаңғыртып, жарқырататын қайта туғызатын суреткерлік [[шеберлік]]. Көркем аударманың бүгінгі әдеби [[Процесс|процесте]] алатын орны үлкен. [[Қазақ әдебиеті]]нде қазіргі заманғы көркем аударма жасау дәстүрі [[19 ғ.|19 ғ]]-дан басталады.<ref>Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 ж.жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3</ref>[[Абай]] неміс ақыны [[Гете]]нің, орыс ақындары Ю.[[Лермонтов Михаил Юрьевич|Лермонтовтың]], А.[[Пушкин, Александр Сергеевич|Пушкиннің]] жекелеген шығармаларын қазақ тіліне ерекше көркемдікпен аударды, [[Алтынсарин|Ы.Алтынсарин]] орыс педагогы [[Ушинскийдің|К.Д. Ушинскийдің]], [[Шәкерім Құдайбердіұлы]] [[Толстой, Лев|Л.Толстойдың]] ("Асархадон патша", "Үш сауал"), А.С. Пушкиннің ("Дубровский", "Боран"), Тұрагұл Абайұлы М.Горькийдің ("Челкаш"), АС. Неверовтың ("Марья-большевичка", "Мен өмірге жерікпін"), Б.Прустың ("Антек") шығармаларын аударып, көркем аударманың дамуына ықпал етті. 20 ғ-да аударма ерекше серпінмен дамып, [[Байтұрсынұлы, Ахмет|А.Байтұрсынұлы]] (И.Крылов мысалдары), М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М.Әуезовтер көркем аударманың арнасын кеңейтті. Х.Өзденбаев, Т.Нұртазин, Ғ.Жарылғапов, Ә.Жұмабаев, Г.Бельгер, Н.Шәкеев, Ж.Ысмағұлов, С.Ақтаев, т.б. қаламгерлер көркем аударма саласын жаңа санаға көтеріп, соны ізденістерге барды. Қазақ әдебиеттану ғылымында көркем аударма тарихы мен теориясын зерттеу ісі жолға қойылған. Филолог ғылым докторы Н.Сағындықованың "Көркем аударманың негіздері" (1995) аталатын монография жарық көрді. 2002 жылдан бастап "Аударма" баспасы әлем әдебиетіндегі көркем шығармалардың озық үлгілерін қазақ тілінде шығарып келеді. (қ. "Аударма").<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref>