Шумақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
ш clean up, replaced: Қазақ энциклопедиясы,8 том → «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энци using AWB |
||
1-жол:
'''Шумақ''' – өлең сөзде бірнеше тармақтың белгілі ретпен топтасуы. Өлең-жырларда бір Шумақ екі жолдан, яғни тармақтан басталады. Мағынасы, ішкі құрылысы жағынан жекеленген екі тармақ (екі жол өлең) Шумақтың қарапайым, ықшам түрі. Бұл Шумақ, әсіресе, мақал-мәтел, нақыл сөздерде мол қолданылады. Көлемді өлең-жырларда ең көп кездесетіні төрт тармақты Шумақ. Сонымен қатар поэзияда алты, сегіз тармақты Шумақтар да қолданыла береді. [[Абай]]дың [[“Сегіз аяғы”]] ұзынды-қысқалы сегіз тармақтан құралған Шумақты өзінше қиюластырып, шебер қолданудың тамаша үлгісі. Кейде тармақтар белгілі тәртіппен топталмай, еркін, әр мөлшерде алына береді. Мұны Шумақсыз өлең дейді. Тармақтарды бұлай еркін топтау қазақ жырларында жиі кездеседі. Шумақты әдебиет зерттеушілері көбіне өлең жолдарының (тармақтарының) топтасуы, ұйқастардың кезектесіп, алмасу тәртібі жағынан қарастырып келеді. Бұл да шумақтардың әр түрлі өрнек-үлгілерін ( мысалы , катрен, октава, рондо, сонет) ажыратып, айқындап сипаттауға мүмкіндік берді. Ал кейінгі кездерде Шумақ құрылысы жан-жақты – мағыналық, интонац., синтаксистік, ырғақ құрылысы жағынан зерттеле бастады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы,
'''Шумақ''' - мағыналық өзек-желісі, өрнек-кестесі ортақ жүйелі үйлесімге негізделген тармақтар тобы, ұйқастық тәртіппен кезектесуі, белгілі бір әуезділіктің сақталуы, өлең сөйлемдерінің жарасымдылыққа, ұнасымдылыққа, мәнерлілікке құрылуы, дауыс толасының, сөз, сөз тіркестері жігінің нақ-нағымен қабысып отыруы.
| |||