Тохалар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Тохалар''', тоқарлар ([[Грек тілі|грекше]] және араб жазбаларында – тохар, [[Үнді тілдері|үндіше]] – тукхара, [[Қытай тілі|қытайда]] – ту-ху-ло, тибет жазбаларында – тхогар) – 1) б.з.б. 2 ғ. – б.з. 1-мыңжылдықтағы [[Орта Азия|Орта Азиядағы]]дағы [[Бактрия|Бактрияның]]ның тұрғын халқы.

Бұлардың есімімен б.з. 1-мыңжылдықта Бактрия [[Тохарстан]] аталған (13 ғ-ға дейін). Тохалар кейбір Шығыс [[Иран]] тайпаларымен бірге б.з.б. 140 – 129 ж. Грек-Бактрия патшалығын құлатып, бес аймаққа (тайпаға немесе иеліктерге) бөлініп тұрды. Б.з.б. 1 ғ-дың соңында Тохалар сол аймақтың бірінің көсемі Кушанның басшылығымен [[Кушан]] патшалығын құрды. Сол кезден бастап Тохалар иран тобы тілінде (Шығыс ирандық) сөйлеп, грек әліпбиін пайдаланған.

Тохалар тілі б.з. 1-мыңжылдықтың соңына дейін сақталған. Кейбір ғалымдардың зерттеулерінде Тохалар [[Орта Азия]] тәжіктерінің түп атасы. Олар Орталық Азияның солтүстік-шығысынан Бактрияға қоныс аударған. Бірақ көптеген ғалымдар Тохалар мен юсчжаларды бір тайпа санап, оларды ғұндар Шығыс [[Түркістан|Түркістаннан]]нан Орта Азияға (б.з.б. 165 – 140 ж. ш.) ығыстырған деген пікірде. Кейде ғалымдар юсчжаларды Тохалардың арғы тегі санап, олар Орта Азияға келген соң иран тілін үйренді деген тұжырым жасайды. Тохалар – юсчжалар массагеттердің тармағы болуы да мүмкін.

2) “Тохар” тілінде сөйлеген халықтың тұспал атауы. Бұл халықтың өмір сүруі жайлы дерек Шығыс Түркістаннан 19 ғ-дың соңы – 20 ғ-дың басында табылған 6 – 7 ғ-ларда жазылған [[будда]] жазбасындағы деректен анықталып отыр. Т. әуелде (б.з.б. 3 – 2 ғ.) Шығыс Еуропада Қара Тохалар жағалауында өмір сүрген болу керек. Б.з. 1-мыңжылдықта Орталық Азияға қоныстанған. Алайда бұл қоныс аударудың дәл мерзімі анықталған жоқ. <ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, 8VIII том.</ref>

[[Санат: Халықтар]]

[[Санат: Тарих]]