Баһаи: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Bot: Migrating 90 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q22679 (translate me)
ш clean up, replaced: ==Дереккөздері== → == Дереккөздер == using AWB
1-жол:
[[Сурет:Bahai-house-of-worship-delhi2.jpg|thumb|Индиядағы Баһаи ғибадат үйі]]
[[Сурет:Haifa-Bahai-Casa Universal de Justicia.jpg|thumb|Бүкіләлемдік Әділет Үйі, Хайфа]]
'''Баһаи Сенімі''' (''ағыл. Bahá'í Faith, орыс. Вера Бахаи'') - бүкіл адамзаттың рухани бірлігін ұран еткен ең жас әлемдік [[дін]]. <ref name="Momen1">[http://bahai-library.org/russian/hist/bahai_russia.html#N7 Moojan Momen, The Babi and Baha’i Religions, p. 59.]</ref> Сенімнің негізін қалаушы Баһаулла (1817—1892 ж.) Құдайдың адамзатқа аян беріп жіберген Ибраһим, Мұса, Будда, Заратустра, Кришна, Иса, Мұхаммед және Баб сияқты Елшілерден құралған тізбектің жалғастырушысы болып саналады. <ref name = "Британника энциклопедиясы"> isbn = 0-85229-486-7</ref>
 
Баһаи сенімі XIX ғасырдың ортасында пайда болып, бүгінде 5 миллионнан астам ізбасардың басын біріктіреді. Олар 2112 түрлі [[Ұлт|ұлт]]тар мен ұлыстардан, әртүрлі мәдениеттер мен әлеуметтік жіктерден құралып, әлемнің 188 [[мемлекет]]імен қоса 45 тәуелді территорияларда Баһаи сенімін ұстануда. <ref name="статистика">Bahá'í statistics#Worldwide figures|Bahá'í statistics for a breakdown of different estimates.</ref><ref name="Encyclopedia of Religion"> Manfred Hutter</ref> Сенімнің қасиетті жазбаларының белгілі бір бөлігі 800-ден астам тілге аударылған.<ref>[http://rsmd.net/research/scripture Doctor of Theology, Stockman, R. H., Scripture]</ref><ref>[http://www.bahai.us/sacred-writings Baha’i Sacred Writings] </ref>
 
Баһаи ілімі өзекті үш қағидаға негізделген. <ref name="Aqdas182">[http://bahai.ru/library/Bahaullah/Aqdas/5Kitab-i-Aqdas.htm#%D0%9A182 Китаб-и-Агдас, К182] </ref> Олар жаратушы Алланың бір екендігі, діндердің біртұтастығы және барша адамзат бірлігі. Алдыңғы пайғамбарлардың жазбаларына сәйкес, Баһаулла Құдайдың тек жалғыз діні бар деп жариялайды. Ол өткен шақта да, келешекте де Құдайдың қай елшісімен келмесін, мәңгі болып қала бермек.
 
== Қысқаша мәлімет ==
 
Баһаи Сенімі, өзінің жеке жазбаларымен, заңдарымен және сенушілер қауымдастығымен, ғибадат ету және өмір сүрудің ерекше үлгісімен, жер шарының барлық бөліктерінде тәуелсіз дін ретінде танылды. Діннің сипаты, тәуелсіз дін ретінде, көптеген ұлттардың жоғарғы азаматтық және діни билік орындарымен батыста да, шығыста да мойындалған. Тарих, әлеуметтану мен салыстырмалы дінтану көзқарасынан да бұл шешімді академиктер мен ғалымдар растады. 180-нен аса елдің азаматтық билік орындары Баһаи институттарының діни сипатын мойындап, олардың заңды тіркелуіне рұқсат етті. [[Халықаралық ұйымдар]], ұлттық және жергілікті үкіметтер, дінаралық топтар мен азаматтық қоғамның ұйымдары бүкіл әлем бойынша Сенімнің тәуелсіз мәртебесін мойындап және оның қоғамдық дамуға қосқан үлесін, әсіресе, халықтар арасындағы бірлікті орнатуға, әділеттілікті уағыздауда, адам құқықтарының теңдігіне, адамгершілік, білім мен тұрақты дамып отыруға ықпал етуін бағалады. <ref>[http://www.bahai.org/dir/social_action Баһаи Халықаралық Қауымдастығының ресми сайты]</ref>
 
== Негізгі ұстанымдары==
29-жол:
== Баһаи ғибадатханалары ==
[[Сурет:Bahai how frankfurt.jpg|thumb|Германиядағы ғибадатхана]]
Баһаи ғибадат үйлері арабша Машрикуль-Азкар(Алланың даңқты мекені) деп аталады. [[Баһаулла]]ның өсиеті бойынша Баһаилар тұратын әрбір елді-мекенде діндердің бірлігін бейнелейтін тоғыз кіреберісі бар, бір күмбезді ғибадатханалар тұрғызылуы тиіс.
 
Алғашқы Баһаи ғибадатханасы [[Ашғабад|Ашқабат]] қаласында 1908 жылы салынған. Қазіргі уақытта әлемнің бүкіл құрлықтарында Баһаи ғибадатханаларының есіктері келем деушілерге ашық. Үндістан, Австралия, АҚШ, Германия, Панама, Уганда, Батыс Самоа және Чили сынды елдерде ғибадатханаларға барып кез-келген дін өкіліне мінәжат етуге болады.
37-жол:
{{main|Баб}}
[[Сурет:TerracesBenGurion2.jpg|thumb|Баб кесенесі, Хайфа]]
Баһаи Сенімі өз бастауын 1844 жылдың 23 мамырынан алады. Осы күні "[[Баб]]" есімін алған жас парсы жігіті, Сейід Әли Мұхаммед өзіне Алладан аян түскенін жариялайды. Оның мұраты қоғамды араға біраз уақыт салып келетін Елшінің келуіне дайындау болатын. Барлық діндерде күндердің күнінде Жаратқаннан қатарынан екі елші келеді делінген. <ref>{{cite journal | url = http://bahai-library.com/winters_dying_for_god | last = Winter | first = Jonah | date =September 17, 1997 | title= Dying for God: Martyrdom in the Shii and Babi Religions | journal = Master of Arts Thesis, University of Toronto | ref = harv }}</ref> Мысалы, Исламда Иса Мәсіхтің екінші рет келуінен бұрын Мехди немесе Мәди келеді делінсе, Христиандықта да Исаның екінші рет оралуынан бұрын Алланың уәкілі түседі делінген. Осылайша діндерде жазылғандай [[Баб]] өзінің ерекше мақсаты хақында паш етіп, соңынан көптеген ізбасарлар ертеді.
 
Көптен күткен Пайғамбардың келуі жайлы насихаттаған жаңа Баб ілімі сол кездегі Парсы еліндегі кейбір дінбасыларына жақпады. Бабтың ізбасарларына дінбұзарлар және исламның дұшпандары деген жала жабылып, бірнеше жылдың ішінде жиырма мыңнан астам бабшылар азапталып өлтірілген еді. Бабтың өзі қамал абақтысына жабылып, өзінің аян алғаны туралы жария еткен сәттен алты жыл өткен соң, 1850 жылы атылып дүние салды.
57-жол:
== Заңдары ==
 
Баһаилар ұстанатын заңдар Баһаулланың жазып қалдырған "[[Кітаб-и-Ағдас]]" қасиетті кітабына негізделген. Төменде кейбір заңдардан мысалдар келтірілген.
 
* Баһаи дұғалары міндетті және жалпы болып бөлінеді. Он бес жастан асқан Баһаилар күнделікті міндетті дұғаларын (намаз) оқулары тиіс. Және де әртүрлі тақырыптарға арналған жалпы дұғаларды, қасиетті жазбаларды оқу шарт.
66-жол:
=== Неке ===
 
Баһаи сенімінде [[отбасы]]н құру әйел мен еркек арасында рухани үйлесімділік пен бірлік орнату мақсатын көздейді. Баһаи ілімінде жанұя қоғамның іргетасы ретінде қарастырылады. Баһаулла жанұя түсінігін дәріптеп, айырылысуды құптамаған. Гомосексуализмге болса, тиым салынады. Баһаулла некедегі жұбайлар бір-бірінің рухани дамуына атсалысуы қажеттігін үйреткен. Нәсіларалық некелер жоғары мадақталады. Ата-аналар балаларына қалыңдық немесе күйеу бала тауып бере алмаса да, үйленуге рұқсат-қарсылықтарын білдіріп шешім қабылдай алады.
 
=== Жұмыс ===
 
Баһаи дінінде дінбасылар немесе имам, молда, пасторлар жоқ, өйткені тиым салынған. Әрбір адам адамзатқа пайда әкелетін [[Еңбек|жұмыс]] істеу арқылы Құдайға мінәжат етеді. Баһаулла аскетизмге тиым салған.
 
=== Күнтізбе ===
82-жол:
== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.bahai.org/ әлемдік Баһаи қауымдастығы вебсайты]
* [http://www.bahaidualari.com Баһaи Дұғалары]]
 
== Дереккөздер ==
==Дереккөздері==
<references/>
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Баһаи» бетінен алынған