Эвтектика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Arystanbek (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
||
1-жол:
'''Эвтектика''' - жеділ балқығыш деген сөз. Екі немесе онан да көп [[
немесе ''эвтектикалық текстура'' деп атайды. Эвтектикалық құрылыстын, айқын мысалы оның ортоклаз бен кварц эвтектикасында пайда болады. Кварц ортоклаз минералының арасына белгілі бір тәртіп бойынша жазған жазу сияқты ретпен орналасады. Оны пегматит деп атайды, өйткені мұнда эвтектикалық структура [[пегматит]] аталатын калдық [[
эвтектикалык, мағынада қолданғанда оны шимай гранит, жазулы тас, немесе «еврей тас» деп атайды (шимайы еврей жазуына ұқсас келеді).
Жоғарыда айтылған эвтектикалық кристалдану тәртібі табиғи жағдайда сол қалпында дәл орындалып отырмайды. Өйткені көп минералдар бірге кристалданатын жағдайларда изоморф қоспалар түріне айналып кетеді, ал кейбіреулері балқыған кезде ыдырап, басқа түрлі минералдар құрайды. Магма ішіндегі ұшпалы газдар, [[қысым]] мен [[
айыру әдісі — қазіргі [[минералогия]] ғылымының ең зор табысынын, бірі. Физика, химия, математика — жалпы табиғи ғылымдардың ең дәл сенімді фундаменті. Осылардың негізіне сүйене
отырып, парагенезис мәселесін айыру - келешегі мол тамаша
әдіс. Бұл әдістің аса бір тамаша негізі — Гиббстың фазалар ережесі мен Эйлердің геометриялық ережесі арасындагы ұқсастық . Мұны түсіну қиын емес, өйткені барлық заттардың көпшілік формасы — [[Кристалл|кристалдық]] форма. Соның ішінде әсіресе [[минерал]] заттардың көпшілігі кристалдық формада кездеседі. Ал кристалдардың формалары [[Эйлер]] зерттеген көп жақты (полиэдр) формалар екені немесе сол формаларға өте ұқсас екені белгілі. Оны біз «Кристаллография негізінде» көрдік. Сонымен қатар әрбір кристалды минералдың барлық қасиеті, соның ішінде балқу, қатаю, кристалдану, еру қасиеті, беріктігі сол кристалдың [[құрылыс]] формасына байланысты екенін білеміз. Бұл жөнінде «Кристаллохимия» параграфында да айтылды. Еске түсіру үшін бір мысал келтірейік. Дүниедегі ең қатты зат [[алмаз]] бен ең жүмсақ зат [[графит]] болса, ол екеуі бір ғана химиялық тектен, яғни [[
Кейінгі кезде [[геометрия
шықты, оны [[топология]] деп атайды. [[Грек тілі|Грекше]] ''топо'' — орын деген
сөз, ''логос'' — ілім. Демек, топология — [[
айтқанда топология геометриясында [[
қатыстарын зерттеуші [[ғылым]]. Кристалды минералдардың барлық қасиеті құрылыстық бөлшектердің (атомдардың, иондардың) қатысына байланысты. Демек, минералдардың кристалдану заңдарынын, барлығын зерттеуге топология әдістерін қолдануға болады.
Осы айтылған тұрғыдан қарағанда жоғарыда айтылған [[диаграмма
Топология әдісі минералогия ғылымына жаңа ғана қолданыла бастады. Көп жерлерде мұны әлі танып та үлгірген жоқ. Алайда біз оның аса маңызды келешегін еске алып, ол жөнінде қысқаша түсінік беруді мақұл көрдік. Расында «Кристалдардың геометриялық формалары» атты параграфта Эйлердің көіт жақ -тар ережесі, «Минералдардын, геологиялық жаратылысы» атты параграфта [[Гиббс фаза ережесі|Гиббстың минералдық фазалар ережесі]] айтылды. Ал осы екеуінің арасындағы топологиялық , яғни белгілі ұқсастық ешбір минералогия оқулыктарында айтылмайды. Сондықтан біздің бұл қорытындымызды осы жөніндегі кемшілікке көңіл аударылсын деген алғашқы ұсыныс деп білу керек.
[[Топология]] әдісі физикалық [[
Енді [[минералдар парагенезисі]] жөнінде үшінші әдіске көшеміз. Ол әдіс — геохимия әдісі.<ref>
==Дереккөздер==
<references/>
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Химия]]
[[Санат:Кристаллография]]
|