Бала асырап алу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Қазақ энциклопедиясы, 2 том → «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энци using AWB
ш clean up, replaced: Алматы: Жеті жарғы → Алматы: «Жеті жарғы» баспасы (2), 2008. ISBN → 2008 жыл. ISBN (2) using AWB
1-жол:
'''Бала асырап алу''' — заңи акт. Ол [[бала]]ның және оны [[тәрбиелеу]]ге алған адамның арасындағы құқықтық қарым-қатыныстарды айқындайды. Негізінен, [[Кәмелеттік|кәмелетке]] толмаған балаларға қатысты әрі солардың мүддесіне орай жүзеге асуға тиіс. 1998 жылғы 17 желтоқсанда қабылданған ҚР-ның “[[Неке және отбасы туралы]]” [[заң]]ында [[Бала]] асырап алудың тәртібі, оның құқықтық салдары, тиісті адамдардың заңи міндеттері мен [[жауапкершілік]]тері, т.б. егжей-тегжейлі қарастырылған (12-тарау). Баланы тәрбиесіне алуға тілек білдірген адамның өтініші бойынша [[Бала]] асырап алу ісін [[сот]] қарап, азаматтық іс жүргізу заңдарында көзделген ережелер бойынша жүзеге асырады. [[Заң]] бойынша ҚР-ның азаматы болып саналатын балаларды, егер ел аумағында тәрбиелеу мүмкіндігі болмаса, шетелдік азаматтардың немесе республика территориясынан тыс жерде тұратын туыстарының асырап алуына рұқсат етілген.
Дәстүрлі [[қазақ]] қоғамында да [[Бала]] асырап алу актісіне жете мән берілген. Көбінесе, ұрпақтар жалғастығы үзіліп қалмасын деген ниетпен перзент сүюге қабілетсіз не ұлы жоқ отбасына [[ет]] жақын, [[сүйек]] шатыс туыстары бала беріп, қамқорлық жасаған. Бұл актіні кейін құпия ұстауға міндеттенген. Жалпы, қазақ ұғымында “асырау”, “асыранды” сөзі итке, малға қатысты ғана айтылатын, кемсітушілік астары мол лексема саналады. Әдетте, [[отбасы]], тіпті [[АҒАЙЫН|ағайын-туыс]] арасындағы құпия-сыр ретінде сақталатын осынау құқықтық — [[адамгершілік]] іс-әрекетті “бауырына басу”, “баланы көйлекшең туу” деп астарлай жеткізген.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;</ref>
<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6</ref>
== Бала асырап алудың құпиялығы ==
Бала асырап алудың құпиялығы - бала асырап алудың құпиялылығы заңмен корғалады. Бала асырап алу туралы шешім шығарған судьялар немесе бала асырап алуды мемлекеттік тіркеуді жүзеге асырған [[лауазым]]ды адамдар, сондай-ақ бала асырап алу туралы өзгедей түрде [[хабардар]] болған адамдар бала асырап алудың құпиялылығын сақтауға міндетті.
Бала асырап алудың құпиялылығын оны асырап алушылардың еркіне қарамай [[жария ету|жария еткен]] адамдар заңда белгіленген тәртіппен жауапқа тартылады.<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық.- Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6</ref>
== Бала асырап алу тарихынан ==
* Бала асырап алу туралы тұңғыш заң 1851 жылы АҚШ-тың Массачусетс штатында қабылданған. Бұл заң бойынша асырап алынған бала биологиялық балаға тиесілі құқықтарға ие болған. Судья бала асырап алушы ата-аналардың баланы тамақтандыра алу мүмкіндігін ғана емес, сондай-ақ оған білім беру мүмкіндігінің де бар-жоқтығын анықтауға міндетті болатын.