Алма: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
15-жол:
| binomial = ''Malus domestica''
}}
'''Алма''' ({{lang-la|malus}}) — [[раушан гүлділер тұқымдасы|раушан гүлділечссчсчс р тұқымдасы]]на жататын, өте кең тараған [[жеміс ағашы]].
 
Табиғи алманың жер шарында 36 түрі белгілі, олардың 10 — 12-сінің [[шаруашылық]]тық маңызы бар. Қазақстанда, негізінен, [[Сиверс алмасы]], [[Недзвецкий]], [[қырғыз]] алмасы өседі. Алманың жаздық, күздік, қыстық сорттары бар. Алма ағашының өмір сүру ұзақтығы 20—100 жыл, биіктігі 3—10 м болады. 3—12 жылда жеміс береді, әр гектардан шамамен 100—300 ц өнім алынады. Тұқымынан және өсімді ([[вегетативті]]) жолмен көбейеді. Тұқымынан көбейту бұлама алуда және [[селекция]]да қолданыладықолданылчсммсмчсчсчады.
 
Алманы көбейту кейде ұластыру арқылы да жүргізіледі. [[Қазақстан]]да алманың 40-тан астам сорттары аудандастырылған, оның 20-сын ([[Салтанат]], [[Іле]], [[Алатау]] шапағы, [[Алматы]] т.б.) қазақ [[селекционер]]лері өсіріп шығарған. Алма жемісі тасымалдауға, сақтауға жарамды, тағамдық заттарға бай, дәмді келеді, әрі жақсы өңделеді. Алма құрамында 83—88 % су, 7,5—16 % қант, 0сччсчсч0,2—0.8 % қышқыл, 9,5—18,5 % құрғақ қалдық, 0,28—1,0 % илік заттар, А, В<sub>1</sub>, В<sub>2</sub>, В<sub>6</sub>, С, РР дәрумендері, көптеген минералды заттар бар. [[Шырын]]ынан шарап, сусын дайындалады, жемісін емдік дәрі ретінде де, адам ағзасын ауыр [[металл]] заттардан тазалауға, қан бұзылу және жүрек ауруларын емдеуге қолданады.
 
Алманың зиянкестері: [[алма жегіші]], [[алма биті]], [[шие бізтұмсығы]], [[гүл жегіш]]. Алма аурулары: [[алма қотыры]], [[ақ ұнтақ]], [[жеміс шірігі]], т.б.<ref>Жетісу. Энциклопедия. - [[Алматы]]: «Арыс» баспасы, [[2004]]. — 712 бет. ISBN 9965-17-134-3</ref><ref>Қазақ энциклопедиясы</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Алма» бетінен алынған