Металлургия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
23-жол:
* [[Қалайы]] - адамзаттың көне заманда игерген алғашқы металдарының бірі. Ол қарапайым шахталық пештерде қорытылып, бөгде қоспалардан ликвациялық және тотықтандыру тәсілдері бойынша арылтылатын. Қалайының рудадағы мөлшері қорғасынға қарағанда өте аз әрі онда неше түрлі бөгде қоспалар ([[күкірт]], [[мышьяк]], [[сурьма]], [[висмут]], күміс, т.б.) болады. Сондықтан да қалайы күрделі технологиялық процестер (руданы байыту, күйдіру, [[концентрат]]тағы үстеме қоспаларды қышқылдандыру, магниттік сеперациялау, электр не шахталық пештерде тотықсыздандыру негізінде тазартылмаған (қара) қалайы алу және мұны тазарту) арқылы өндіріледі.
* [[Сынап]] - алғашқы кезде руданы күйдіру (сынап салқын заттарға конденсацияланады) арқылы алынатын. Бертін келе сынап күйдіру тәсілімен [[керамика]]лық ([[16 ғасыр]]) және темір астауларда ([[17 ғасыр]]) бөлініп алынатын болды. [[1812]] жылдан бастап сынап бөліп алу үшін шарпыма пеш, ал соңғы кезде шахталық және айналмалы түтікті пештер пайдаланылуда. Сынапты қайнамалы қабатты пештерде өндіру ең алғаш рет біздің елде іске асырылды.
* Таза [[мырыш]] өндіру тәсілі [[6 ғасыр]]да [[Қытай]]да, [[12 ғасыр]]да Персияда белгілі болды. Ол әдіс [[Еуропа]]ға 16 ғасырдың соңында келген. Қазіргі кезде мырыш полиметалдық сульфид рудаларын (құрамында қорғасын, мыс, асыл металдар бар) байыту арқылы және қорғасын концентраттарын күйдіру әрі гидрометаллургиялық тәсіл бойынша қайта өңдеу (қышқылсыздандыру және [[электролиз]]) арқылы өндіріледі. Таза мырыш өндіруде электролиз тәсілінің маңызы еркеше.<ref>Қазақстан совет энциклопедиясы /бас ред. М.Қ.Қаратаев. ҚазССР Ғылым Академиясы, Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы. Алматы. 1975. 7 том.- 648 бет.</ref>
== Металлургия салалары ==
| |||