Ас қызылшасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Beets produce-1.jpg|thumb]]
'''Ас қызылшасы''', көкөніс қызылша. Еліміздің барлық жерінде өсіріледі. Ұзақ
сақталатын өнімді және дәмді сорт тары — Бордо 137, Несравненная А—463, ал Грибовская плоская А—473, ал Египетская плоская және Пушкинская плоская К—12
Еліміздің барлық жерінде өсіріледі. Ұзақ
сақталатын өнімді және дәмді сорт тары —
Бордо 137, Несравненная А—463, ал Грибовская плоская А—473, ал Египетская плоская және Пушкинская плоская К—12
сорттарының ерекшелігі ерте пісетіндігі.
Бірақ бұл [[сорт]]тар ұзақ мерзімге сақтауға келмейді және сапасы да төмен. Подзимняя
А—473 сорты солтүстік аудандарда қысқа қарай және ерте көктемде егуге бейімделген.
келмейді және сапасы да төмен. Подзимняя
Тағамға жас қызылшаның — жапырағын, [[жеміс]]ін және тамыр [[жеміс]]ін, ал піскен кезде— тек қана тамыр жемісін пайдаланады. Қызылшаның құрамында [[қант]], [[белок]], [[органикалық қышқылдар]], [[клетчатка]], 37—41 мг процент Р [[Витаминдер|витамині]], С [[Витаминдер|витамині]] (жапыр ақтарында 60 мг процент) және [[минералдық тұздар]] бар.
А—473 сорты солтүстік аудандарда қысқа
Қызылшаның жапырағы [[борщ]], [[свекольник]] дайынд аранда, ал тамыр жемісі — [[борщ]], [[винегрет]], [[гарнир]], [[басытқы]], [[икра]], [[салат]], [[соус]] жасауға, көкөністі шала тұздауға және келтіруге пайдаланылып жүр. Жинап алған
қарай және ерте көктемде егуге бейімделген.
Тағамға жас қызылшаның — жапырағын,
[[жеміс]]ін және тамыр [[жеміс]]ін, ал піскен кезде— тек қана тамыр жемісін пайдаланады.
Қызылшаның құрамында [[қант]], [[белок]], [[органикалық қышқылдар]], [[клетчатка]], 37—41 мг
процент Р [[Витаминдер|витамині]], С [[Витаминдер|витамині]] (жапыр ақтарында 60 мг процент) және [[минералдық тұздар]] бар.
Қызылшаның жапырағы [[борщ]], [[свекольник]]
дайынд аранда, ал тамыр жемісі — [[борщ]],
[[винегрет]], [[гарнир]], [[басытқы]], [[икра]], [[салат]],
[[соус]] жасауға, көкөністі шала тұздауға және
келтіруге пайдаланыл ып жүр. Жинап алған
бойда пісірген қызылшаның емдік қасиеті бар.
Ол жасы ұлғайған, [[гипертония]]мен және бауыры ауыратын және іші қатқан адамдарға пайдалы.
Қызылша өте көп қайнатуды қажет етеді. (2—3 сағат), оны тез пісіру үшін 1 сағат
бауыры ауыратын және іші қатқан адамдарға пайдалы.
қайнатыл оттан алып, суын төгеді де, 10 минут үстіне суық су ағызып қояды. Ал
Қызылша өте көп қайнатуды қажет етеді.
[[салат]] немесе [[винегрет]] жасау үшін, оны щеткамен тазартылтазартып, суық сумен жуып, қабығымел қайнатады немесе тез пісіреді. Қайнақай кезде қызыл түсін жоймас үшін суға
(2—3 сағат), оны тез пісіру үшін 1 сағат
құмшекер салуға болады (2 л суға 0,5 шай қасық).
қайнатыл оттан алып, суын төгеді де, 10
минут үстіне суық су ағызып қояды. Ал
[[салат]] немесе [[винегрет]] жасау үшін, оны
щеткамен тазартыл, суық сумен жуып, қабығымел қайнатады немесе тез пісіреді. Қайнақай кезде қызыл түсін жоймас үшін суға
құмшекер салуға болады (2 л суға 0,5 шай
қасық).
 
== Шикі қызылшата алма мен ақжелкен қосып жасаған салат ==
Қызылшаны жуып, тазалан, салқын сумен шайып, көзі ірі үккішпен үгу керек. Жуылған алманы жіңішкелеп кеседі. [[Ақжелкен]]нің де тамырын әуелі жуып алып, үккіштен өткізеді. [[Петрушка]] мен [[кинза]] көгін майдалан турап, барлығын қаймақ
Қызылшаны жуып, тазалан, салқын сумен
құйын араластырып, тұз, құмшекер және [[лимон]] шырынын қосу керек, (шырынның орнына суда еріткен [[лимон]] қышқылын қосуға да болады). Дастарқанға қоярда [[петрушка]] және [[кинза]]мен әс емдеуге болады.
шайып, көзі ірі үккішпен үгу керек. Жуылған алмайы
жіңішкелеп кеседі. [[Ақжелкен]]нің де тамырын әуелі
жуып алып, үккіштен өткізеді. [[Петрушка]] мен
[[кинза]] көгін майдалан турап, барлығын қаймақ
құйын араластырып, тұз, құмшекер және [[лимон]] шырынын қосу керек, (шырынның орнына суда
еріткен [[лимон]] қышқылын қосуға да болады). Дастарқанға қоярда [[петрушка]] және [[кинза]]мен әс емдеуге
болады.
100 г қызылшаға:
*100 г алма (қышқыл сортын)
Line 51 ⟶ 29:
== Пісірілген немесе қуырылған қызылшадай әзірленген салат ==
Қызылшашы суға қайнатып немесе [[духовка]]да пісіріп, қабығын аршын, таспалан турап,
тұздай, [[бұрыштал]], өсімдік майып, сірке суын немесе [[лимон]] шырынын қосып, барлығын араластыру қажет. Бетін аскөкпен немесе [[петрушка]]мен әдемілеуге болады. Салат ет тағамдарымен бірге беріледі.
қажет. Бетін аскөкпен немесе [[петрушка]]мен әдемілеуге болады. Салат ет тағамдарымен бірге беріледі.
 
== Қызылшадан жасалған икра ==
Line 67 ⟶ 44:
 
== Қызылша, пияз және сарымсақтан жасалған икра ==
Піскен қызылшашы аршын, ет тартқыштан өткізеді. [[Пияз]]ды қуырыл, қызылшамен араластырып, тағы да ет тартқыштан өткізеді. [[Томат]]ты аздап қуырып, оған лимон шырынын, тұзға үлкен [[сарымсақ]], құмшекер қосу қажет. Барлығын ар аластырып,
тағы да ет тартқыштан өткізеді. [[Томат]]ты аздап
қуырып, оған лимон шырынын, тұзға үлкен [[сарымсақ]],
құмшекер қосу қажет. Барлығын ар аластырып,
кастрюльге салып отқа қояды (5—10 минутқа).
Үнемі араластырғыш отыру керек.
500 г шикі қызылшаға: 2 [[пияз]], 2—3 ас қасық өсімдік майы, 2 ас қасық [[томат]], 2—3 түйір [[сарымсақ]], 0,5 лимон шырын ы керек, құмшекер мен тұзды дәмділігіне байланысты салады.
майы, 2 ас қасық [[томат]], 2—3 түйір [[сарымсақ]], 0,5
лимон шырын ы керек, құмшекер мен тұзды
дәмділігіне байланысты салады.
 
== Қаймаққа бұқтырылған қызылша ==
Қызылшаны жуып, пісіріп, тазартыл, төрт бұрыштан немесе кеспелеп турайды да кастрюльге салады. Майдалан туралып, шамалы қуырылған [[пияз]], [[қаймақ]] немесе [[қаймақ]]
соусын қосып, бетін жауып 20—25 минут бұқтыру (жиі-жиі араластырып отырып) қажет. Сонан кейін тұзбен құмшекер салады. 500 г шикі қызылшаға:
турайды да кастрюльге салады. Майдалан туралып,
шамалы қуырылған [[пияз]], [[қаймақ]] немесе [[қаймақ]]
соусын қосып, бетін жауып 20—25 минут бұқтыру
(жиі-жиі араластырып отырып) қажет. Сонан кейін
тұзбен құмшекер салады.
500 г шикі қызылшаға:
*1,5 ас қасық сары май
*1 пияз
Line 93 ⟶ 59:
== Фаршталған қызылша ==
[[Сурет:BeetrootTuna.JPG|thumb|left]]
Қызыл шапы жуып алып, қуырады, қабығын аршын, кесе іспеттес етіп ортасын ою қажет. Оны күріш пен ет фаршына толтырып, сарs май жағылған қаңылтыр табаға салып [[бу пеші]]не 20 минут қояды. Содан кейін қызылшаға қаймақ құйып, [[бу пеші]]не тағы да бірнеше минутқа қояды.
Қызыл шапы жуып алып,
қуырады, қабығын аршын, кесе іспеттес етіп ортасын
ою қажет. Оны күріш пен ет фаршына толтырып,
сарs май жағылған қаңылтыр табаға салып [[духовка]]ға 20 минут қояды. Содан кейін қызылшаға
қаймақ құйып, [[духовка]]ға тағы да бірнеше минутқа
қояды.
Фаршты дайындау :
*етті ет артқыштан өткіз еді немесе майдалан турап
Line 114 ⟶ 75:
 
== Қызылша және грек жаңғағынан дайындалған салат ==
Қызылшашы пісіріп немесе бу пешіне қуырып алып, қабығsнан тазартып, көзі ірі үккіштен өткізеді немесе майдалан турап, [[сарымсақ]]қа тұз қосып ұсақтан, жаңғақты майдалау қажет. Барлығын, [[майонез]]бен араластырып, тұз, құмшекер қосу керек. Сарымсақтың орнына [[ақжелкен]] қосуға болады.
Қызылшашы пісіріп немесе [[духовка]]да қуырыл
200 г қызылшаға: 2 түйір сарымсақ немесе 1 ас қасық дайын ақжелкен, 2 ас қасық майдалану жаңғақ, 2 ас қасық [[майонез]], тұз, құмшекер —
алып, қабығsнан тазартыл, көзі ірі үккіштен өткізеді немесе майдалан турап, [[сарымсақ]]қа тұз қосып
ұсақтан, жаңғақты майдалау қажет. Барлығын,
[[майонез]]бен араластырып, тұз, құмшекер қосу
керек. Сарымсақтың орнына [[ақжелкен]] қосуға болады.
200 г қызылшаға: 2 түйір сарымсақ немесе 1 ас
қасық дайын ақжелкен, 2 ас қасық майдалану
жаңғақ, 2 ас қасық [[майонез]], тұз, құмшекер —
керегінше.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref>