Жарғақ қанаттылар

Үлгі:Қорық аймақ‎ Жарғақ қанаттылар  (Humenortera) — жәндіктер класының бір отряды. Қазба қалдықтары триас кезеңінен бері сақталған, 300 мыңға дейін түрі Жер шарында кеңінен таралған. Ж. қ. қондырма құрсақтылар (Phytorhaga), шағатын Ж. қ. (Aculeata) және паразит Ж. қ. (Parasіtіca) болып 3 отряд тармағына бөлінеді. Кейде соңғы екеуін біріктіріп — қынама (сабақты) құрсақтылар (Apocryta) деп атайды. Ж. қ-дың дене тұрқы 0,2 мм-ден 6 см-ге дейін. Ересектерінің 2 жұп жарғақ қанаттары болады, артқы кішілеу қанаттары алдыңғыларына ілгекшелермен жалғанады. Қанаттарының жүйкеленуі сирек, ересектерінің кейбір түрлерінде қанаттары айрылған. Төм. сатыдағы Ж. қ-дың ауыз қуысы кеміргіш типті, жоғ. сатыдағыларының ауыз қуысы кеміріп жалағыш немесе сорғыш типті болады. Аналықтарында болатын жұмыртқа салу өсіндісі шағатын Ж. қ-да шағу органы — піскекке айналған. Ж. қ. — толық түрленіп дамитын жануарлар. Тіршілік ету ерекшеліктері және ортаға бейімделуі әр түрлі. Табиғи экожүйелерде гүлді өсімдіктердің тозаңын тасымалдаушылар, буынаяқтылардың санын реттеуші жыртқыштар және паразиттер ретінде маңызды рөл атқарады. Сондай-ақ, Ж. қ-дың ішінде ұрпағына қамқорлық жасап, қауымдасып тіршілік ететін түрлер және орман ш. мен мәдени өсімдіктердің зиянкестері де кездеседі. Кейбір паразит түрлер (мыс. Trіchogramma evanescens) а. ш. зиянкестеріне қарсы биол. әдістермен күресу мақсатында пайдаланылады. Ал қолға үйретілген бал арасынан ерте замандардан бері емдік, тағамдық қасиеті бар бал алынады; қ. Ара.