Елжау би

Үлгі:Қорық аймақ‎ Елжау би  (б.з.б. 178 — 104) — Үйсін мемлекетінің күнбиі. Е. б. жөнінде қытай елшісі Жаң Чиянның жазба деректері мен ежелгі аңыздарда баяндалады. Әкесі Дәу би тақ үшін болған соғыста қайтыс болып, жаңа туған Е. б-ді туысы ақсүйек Боже (Бужю) ябғу ордадан жасырын алып шығып, ғұн тәңірқұтына жеткізеді. Жылнамада Е. б-ді ордадан алып шығып ғұндар жеріне жеткізгенге дейінгі аралық ежелгі аңызбен жалғастырылған. Аңыз бойынша, қорғансыз қалған нәрестені көк бөрі (кейбір деректерде ит, барыс, қабылан) емізіп асырайды. ұұн ордасында тәлім-тәрбие алып, ғұн тәңірқұтымен бірге бірқатар жорықтарды басынан өткізіп, шыңдалған Е. б. Үйсін мемлекетінің күнбиі болып сайланады. Е. б. билік еткен тұста Үйсін елі қуатты мемлекетке айналады. Б.з.б. 160 ж. Іле өз. бойында иүзилермен болған ірі шайқаста Е. б. әскері жеңіске жетеді. Е. б. тұсында (б.з.б. 138 ж.) Үйсін елі 120 мың отбасы, 630 мың тұрғыны, 188 мың 800 адамдық әскері бар ірі мемлекет болып қалыптасты. Үйсін елі Қытаймен дипломатиялық қатынаста болған. Қытай императоры қызын үйсін күнбиіне ұзатып, туыстық қарым-қатынас орнатқан.  Әдеб.: Бичурин Н.Я., Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена, т. 1, 2, М. — Л., 1950; Зуев Ю.А., К этнической истории усуней.//Труды ИИАЭ АН Каз ССР, т. 8, 1960.