Емдәм

Үлгі:Қорық аймақ‎ Емдәм , д и е т а (грек. dіaіta — тұрмыс салты) — тағамдық өнімдер мен қоректік заттектердің мөлшерлік және сапалық ара қатынасын, аспаздық өңдеу тәсілдерін, тамақтану тәртібін ескере отырып құрастырылған мерзімдік тамақ мөлшері мен құрамы. Тағам құрамындағы қоректік заттектер организмге жеткілікті мөлшерде түсіп тұрмаса, адамның қуат-қарымы кеміп, дертке шалдығады. Науқасты емдеу барысында қолданылатын шипалы әсері мол заттектердің басым көпшілігі тағам құрамына кіреді. Ежелгі заман емгерлері Е-ді тек клиникалық тәжірибеге сүйене отырып, эмпириялық жолмен құрастырған. Ал ғылым дами келе Е-ді құрастыру физиология, биохимия, гигиена, т.б. жетістіктеріне сүйеніп жасалады. Қазіргі кезеңде Е. үйлесімді тамақтану теориясына негізделіп, адам организміне қажетті қоректік заттектердің мөлшерін есептеп, жеткіліксіз заттектердің орнын толтыруға, ауруға шалдыққан организмдегі заттек алмасуын реттеуге бейімделіп құрастырылады. Аурудың ағымына, ауырлығына, т.б. белгілеріне сәйкес арнайы құрастырылған Е. құрамындағы қоректік заттектердің басымдығына байланысты: белокты Е., майлы немесе көмірсулы Е., тұзсыз Е., т.б., ал хим. құрамына қарай: жеңілдетілген Е., ықшамдалған Е., элиминациялық Е., гипоаллергенді Е., т.б., кейде авторының атымен: Карел Е-і, Лейбе Е-і, т.б. деп аталады. Мұндай Е-нің мақсаты — қоректік заттектердің мөлшерлік қатынасын өзгерте отырып, организмдегі зат алмасуды ретке келтіру. Аурудың өршіген кезеңінде функциясы әлсіреген органға жеңілдік туғызу үшін белгілі мерзімге аялауыш Е. беріледі, кейде арнайы Е-ді орган функциясын арттыру үшін де береді. Әрбір Е-нің әр түрлі нұсқалары болады. Оларды аурудың ауырлық деңгейінің өзгеруіне байланысты сәйкестіре отырып тағайындайды. Әдеб.: Шарманов Т., Ахмет-Төре М., Емдәмтану терминдерінің орысша-қазақша сөздігі, А., 1998; Лечебное питание (учебно-методическое пособие под ред. Шарманова Т.), А., 1999.