Цитоплазма: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш →Дереккөздер: clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
|||
41-жол:
==Плазмалемма==
Клетканың ішкі [[мембрана]]ларына қарағанда плазмалемма [[
===Плазмалемманың тасымалдаушы қызметі===
Үлкен [[молекулалар]] жай өтеді де, кіші молекулалар жылдам өтеді. Ең жылдам өтетін су және оның құрамындағы ерітінділер екен. Егер [[Эритроциттер|эритроцитті]] өзінің цитоплазмасынан гөрі шоғырлануы аз тұзды ерітіндіге салсақ, онда сыртқы ортадан су жасушаға көп енеді де жасушаның көлемі өсіп, оның сыртқы мембранасы жарылып кетеді. Керісінше, егер эритроцитті шоғырлануы көп тұзды суға салсақ, онда жасушадағы су бөлініп шығады да, ол қабысып, жиырылып қалады. Клетканың сыртқы мембранасында линопротеин қабатында «порлар» болады, олар арқылы иондар және сулар өтеді. Осы мембрана арқылы К<sup>+</sup>, N<sup>+</sup> катиондары аса жылдамдықпен жүреді. Мембрананың тасымалдау қызметі: иондар мен судың шоғырлануы көп ортадан шоғырлануы аз ортаға (пассивті тасымалдау), және керісінше, шоғырлануы аз заттың Шоғырлануы көп ортаға енуін (активті тасымалдау) реттеп отырады. Активті тасымалдау энергия жұмсау арқылы өтеді (АТФ), К<sup>+</sup>, Na<sup>+</sup> -иондарының шоғырлануын реттеп тұратын К<sup>+</sup>, Na<sup>+</sup>—«насосы» [[плазмалемма]]ға орналасады. Осы «насостардың» жұмыстарын зерттеу үшін эритроцитті алуға болады. Бұл жасушада К<sup>+</sup>, Na<sup>+</sup> иондарының шоғырлануы қанның плазмасына қарағанда өзгеше болады (бірақ концентрациясының жиынтығы шамалас, жасушаның сыртында және ішінде изотониялы). [[Белок]]тар, [[нуклеин қышқылдары]], [[майлар]], ыдырап барып [[мономер]]лер түрінде ғана плазмалеммадан өте алады.
| |||