Османлы түрік тілі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: исләм → Ислам using AWB
шӨңдеу түйіні жоқ
12-жол:
|iso2=ota|iso3=ota}}
 
'''Османлы түрікшесі''' ({{lang-tr|Osmanlıca}} немесе {{lang|tr|''Osmanlı Türkçesi''}}, {{lang-ota|لسان عثمانی}} {{lang|ota-Latn|''lisân-ı Osmânî''}})  — [[Османлы империясы]]ның әкімшілік және әдеби тілі ретінде қолданылған [[түрік тілі]]нің бір түрі. Оның құрамында [[Араб тілі|араб]] және [[Парсы тілі|парсы]] тілдерінен енген кірме сөздердің саны өте қомақты. Соның салдарынан османлы түрікшесі елдің білім деңгейі төменірек азаматтарына онша түсінікті болмады. Алайда біртіндеп түрік сөйлеу тілі османлы түрікшесінің қатты ықпалына шалдықты
 
== Құрылымы ==
37-жол:
{{Details|Turkish language}}
 
Османлы империясы [[Бірінші дүниежүзілік соғыс]]тан кейін құлағаннан кейін және [[Түркия|Түрік республикасы]] орнағаннан кейін [[1928]] жылы тіл реформасы жүргізіліп, тілдегі көптеген араб және парсы кірме сөздері түрік баламаларымен алмастырылды. Араб әліпбиінің орнына [[Түрік әліпбиі|толықтырылған латын әліпбиі]] енгізілді. Бұл реформа [[Ататүрік, Мұстафа Кәмәл|Мұстафа Кәмәл Ататүрік]] жүргізген [[Ататүрік реформалары]]ның бір бөлігі болатын. Бұл өзгерістердің басты мақсаты  — әдеби түрік тілінің ауызекі тілге жақынырақ түрін қалыптастырып, Түркияның Османлы империясының орнына пайда болған [[ұлттық мемлекет]] ретіндегі сана-сезімін баянды ету болды.
 
Төменде [[түрік тіліндегі алмастырылған сөздердің тізімі]]нен алынған үш мысал келтірілген. Османлы түрікшесіндегі үш парсы сөзінің қазіргі түрікшеде қандай сөздермен алмастырылғаны көрсетілген:
52-жол:
 
== Тарихи ықпалы ==
Тарихи тұрғыдан алғанда, османлы түрікшесін қазіргі түрік тілінің ізашары деп атау дұрыс емес. Керісінше, қазіргі түрік тілін латын әліпбиімен жазылатын, көптеген неологизмдер енгізілген «жаңа османлы түрікшесі» деп атауға болады. Османлы түрікшесі мен қазіргі түрік тіліндегі ең басты айырмашылық  — қазіргі тілде араб және парсы тілдерінің ережелері бойынша [[құрама сөздер]] жасалмайды. Ондай сөздер тілде әлі де бар, бірақ олардың қолданылу аясы шектеулі; тек ғылыми, философиялық немесе діни контекстерде ғана қолданылады. Мысалы сөзбе-сөз аударғанда «құдайлық тағдыр» дегенді, ал мағынасы «құдайдың жазмышы» дегенді білдіретін ''takdîr-i ilâhî'' деген [[изафет құрылымы]] қазір де қолданылады. Егер осы сөз тіркесін қазіргі түрік тілінің ережелерімен құрастырғанда, ол ''ilâhî takdîr'' («құдайлық жазмыш») деген түрде болар еді.
 
== Әліпби ==
186-жол:
=== Түркия университеттеріндегі курстар ===
* [http://fef.erciyes.edu.tr/pxp/posts/tar-142-osmanlica-ii662.php '''Erciyes Üniversitesi '''] http://fef.erciyes.edu.tr/pxp/posts/tar-141-osmanlica-i702.php Әдебиет факультеті  — курстың мазмұны және кестесі.
* [http://suis.sabanciuniv.edu/prod/sabanci_www.p_get_courses?coll_code=S&levl_code=UG&subj_code=TLL&lang=eng&css= '''Sabanci University''']<br /> &nbsp;— Бастауыш және орташа деңгейдегі үйренушілерге арналған османлы түрікшесі
* [http://www.boun.edu.tr/graduate/social_sciences_and_humanities/turkish_language_literature.html '''Bogazci Universiti'''] <br /> &nbsp;— Ерте кезеңнен бастап 19-шы ғасырға дейінгі түрлі тақырыптардағы мәтіндерді зерттеу
* [http://www.beykent.edu.tr/dosyalar/erasmus/faculties/turkish%20language%20and%20literature.pdf Beykent University] <br /> &nbsp;— Османлы түрік тілі бойынша курс туралы
* [http://brahms.emu.edu.tr/tdeb/Programs.htm '''Eastern Mediterranean University''' ] <br /> &nbsp;— Османлы түрік тілі мен жазуы
* [http://fef.baskent.edu.tr/tde/resources/TDE-ECTS-ENG.pdf '''Baskent University'''] <br /> &nbsp;— Османлы түрік тілі мен диуан әдебиеті.
* [http://www.mersin.edu.tr/derslerbol.php?id=14&fid=3 '''Mersin University'''] Түрік тілі мен әдебиетінің факультеті.
* [http://www.istanbul.edu.tr/edebiyat/bolum_sayfasi/tarih_ders_programi.htm '''İstanbul University'''] Тарих
234-жол:
 
{{Altaic languages}}
{{Түркі тілдері}}
{{Turkic languages}}
 
{{Суретсіз мақала}}