Шведтер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Шведтері''' (өзд. атауы — svenskar) — ұлт, Швецияның негізгі халқы. [[АҚШ]], [[Канада]], [[Финляндия]], [[Дания]], [[Норвегия]], т.б. елдерде де тұрады. Жалпы саны 9,5 млн. адам ([[2005]]). Антропологиялық жағынан үлкен еуропа пішіндес нәсілдің атлант-балтық тобының балтық типіне жатады. Герман тілдерінің солт. тобындағы швед тілінде сөйлейді. Оңт. швед, свей, гутний, т.б. диалектілері бар. Жазуы латын графикасына негізделген. [[Христиан]] дінінің лютеран, католик бағыттарын тұтынады. Ш-дің арғы ата-бабалары б.з. 1-мыңжылдығында Швеция аймағын мекендеген свей, ет, гот және басқа да герман тайпалары болып саналады. Олар 11 — 12 ғ-ларда ерте феод. мемлекет құрып, Ш-дің этн. бірігуіне алғы шарт жасады. Викингтер дәуірі (9 — 11 ғ-лар) мен ерте орта ғасырларда Ш. Финляндия, Русь жерлеріне, Византияға шапқыншылық жасады. Ежелгі Русьте оларды варягтар деп атады. Осы уақыттарда Ш. этногенезіне финн және саам тайпалары да өзіндік үлесін қосты. Кейінгі орта ғасырлардағы неміс, дат халықтарымен болған соғыстар, лютерандық реформа, ұлттық рыноктың қалыптасуы Ш-дің этн. қауым ретінде шоғырлана түсуін күшейтті. Соңынан олар 17 — 18 ғ-ларда ұлт ретінде таныла бастады. Шведтердің дәстүрлі кәсіптері негізінен мал ш., егіншілік және балық аулау. Тері өңдеу, жіп иіру, қолөнер бұйымдарын жасау ісімен де шұғылданады. Шаруашылығы мен тұрмысы дат, фарер, т.б. осы аймақтардағы халықтарға өте ұқсас. Шведтер хутор секілді мекендерде, шағын қо-ныстарда өмір сүрген. Солт. және орт. аудандарда үш бөлмелі қима баспаналар кең тарады, аулада екі қабатты шаруашылық құрылыстар салынды. Оңт. аудандарда баспаналар каркастан тұрғызылды. Оның адамдар тұратын бөлмелері ортасында, ал шаруашылық жайлары жанында орналасты. Бөлмелеріне пеш, камин салынды. Ерлер — кестелі көйлек, екі қатарлы түймелері бар қой жүнінен тоқылған күртеше, тері жилет, тізеге дейін түсетін шалбар, жүннен тоқылған байпақ, тоқылған бас киім; әйелдер — ұзын жең көйлек, блузка, ұзын юбка, мата алжапқыш, т.б. ою-өрнектер түсірілген киімдер киеді. Ұлттық киім үлгілері 20 ғасырдың ортасына дейін сақталып келді. Дәстүрлі тағамдары дәнді дақылдардан жасалынды. Мейрам күндері мейіз қосылған ботқа, алма торты, тәтті сыра, күлше түрлері дайындалады. Отбасылары шағын. Туыстық қатынастары ағылшындарға ұқсас. Ұлттық діни мейрамдарынан басқа Люция күні (13 желтоқсан), масленица сынды мерекелер жылма-жыл тойланып тұрады.▼