17:04, 2011 ж. сәуірдің 16 кезіндегі нұсқа өңдеу Kia content bot (талқылау \| үлесі) Боттар 11 710 edits Automated import of articles		08:18, 2011 ж. сәуірдің 27 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Ulan (талқылау \| үлесі) Администраторлар 30 436 edits шӨңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
1-жол: {{Automatic taxobox {{Қорық аймақ \| name =БУЫЛТЫҚ ҚҰРТТАР \| image =Сурак.jpg\|200px \| caption =\| location = [[Қазақстан]]\| area = \| established =\| governing_body = \| world_heritage_site =\| website =}}‎ '''Буылтық құрттар ''' (Annelіda) – омыртқасыз жануарлардың ішіндегі үлкен бір типі. Қазіргі уақытта 9 мыңдай түрі белгілі. Б. қ. 2 тип тармағына бөлінеді: белдеусіздер және белдеулілер. Белдеусіздердің 1 класы – көпқылтанды құрттар, ал белдеулілердің 2 класы – азқылтанды құрттар және сүліктер бар. Б. қ-дың денесі ұзын, бірнеше мм-ден 3 м-ге дейін, біркелкі бөлшектелген сегменттерден тұрады. Эпителий қабатының астында сақина тәрізді қиғаш бұлшық еттері орналасқан, солардың жиырылуы нәтижесінде құрттар қозғалады. Б. қ-да екі жақты симметриялы, сегменттелген, ішкі сұйыққа толы өзіндік қабатының болуымен ерекшеленетін целом қуысы болады. Б. қ-дың жүйке жүйесі жақсы дамыған, ол жұтқыншақ үсті ганглиядан және ұзынынан орналасқан құрсақ жүйке талшықтары тізбегінен тұрады. Қан айналу жүйесі көпшілігінде тұйық біткен, ол арқа қан тамырынан (қан арттан алға қарай ағады) және құрсақ қан тамырынан (қан алдан артқа қарай ағады) құралады. Терісімен, ал кейбір түрлері желбезек арқылы тыныс алады. Ас қорыту жүйесі алдыңғы, орта және аналь саңылауымен аяқталатын артқы ішектен құралады. Зәр шығару жүйесі – метанефридиялы (әрбір сегментінде орналасқан қос түтікшелер арқылы зәр шығару), кейбір түрлерінде протонефридиялы (қарапайым немесе тармақталған каналдар арқылы зәр шығару). Б. қ-дың көпшілігі – гермафродитті, ішінде дара жыныстылары да бар. Төм. сатыдағы өкілдерінің дамуы метаморфоз арқылы жүреді. Олардың дернәсілін – трохофера деп атайды. Б. қ. теңізде, тұщы суда, топырақ арасында тіршілік етеді. Олар Қазақстанның барлық аудандарында кездеседі. Паразиттік тіршілік ететіндері де бар. Көптеген түрлерімен балықтар қоректенеді. Б. қ-ға жататын жауын құрты топырақты құнарландырады, ал сүлік медицинада қолданылады. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]▼ \| taxon = Annelida \| fossil_range = {{Geological range\|Early Ordovician\|Recent\|ref=<ref name=Budd2000>{{BuddJensen2000}}</ref>}} \| image = Nerr0328.jpg \| image_caption = ''Glycera sp.'' \| authority = [[Jean-Baptiste Lamarck\|Lamarck]], 1809 \| subdivision_ranks = Classes and subclasses \| subdivision = Class [[Polychaeta]] ([[paraphyly\|paraphyletic]]?)<br> Class [[Clitellata]] (see [[#Classes and subclasses of Annelida\|below]])<br>    [[Oligochaeta]] – [[earthworm]]s, etc.<br>    [[Branchiobdellida]]<br>    [[Hirudinea]] – [[leech]]es<br> Class [[Myzostomida]]<br> Class [[Archiannelida]] ([[polyphyly\|polyphyletic]]) }} ▲ {{Қорық аймақ \| name =БУЫЛТЫҚ ҚҰРТТАР \| image =Сурак.jpg\|200px \| caption =\| location = [[Қазақстан]]\| area = \| established =\| governing_body = \| world_heritage_site =\| website =}}‎ '''Буылтық құрттар ''' (Annelіda) – омыртқасыз жануарлардың ішіндегі үлкен бір типі. Қазіргі уақытта 9 мыңдай түрі белгілі. Б. қ. 2 тип тармағына бөлінеді: белдеусіздер және белдеулілер. Белдеусіздердің 1 класы – көпқылтанды құрттар, ал белдеулілердің 2 класы – азқылтанды құрттар және сүліктер бар. Б. қ-дың денесі ұзын, бірнеше мм-ден 3 м-ге дейін, біркелкі бөлшектелген сегменттерден тұрады. Эпителий қабатының астында сақина тәрізді қиғаш бұлшық еттері орналасқан, солардың жиырылуы нәтижесінде құрттар қозғалады. Б. қ-да екі жақты симметриялы, сегменттелген, ішкі сұйыққа толы өзіндік қабатының болуымен ерекшеленетін целом қуысы болады. Б. қ-дың жүйке жүйесі жақсы дамыған, ол жұтқыншақ үсті ганглиядан және ұзынынан орналасқан құрсақ жүйке талшықтары тізбегінен тұрады. Қан айналу жүйесі көпшілігінде тұйық біткен, ол арқа қан тамырынан (қан арттан алға қарай ағады) және құрсақ қан тамырынан (қан алдан артқа қарай ағады) құралады. Терісімен, ал кейбір түрлері желбезек арқылы тыныс алады. Ас қорыту жүйесі алдыңғы, орта және аналь саңылауымен аяқталатын артқы ішектен құралады. Зәр шығару жүйесі – метанефридиялы (әрбір сегментінде орналасқан қос түтікшелер арқылы зәр шығару), кейбір түрлерінде протонефридиялы (қарапайым немесе тармақталған каналдар арқылы зәр шығару). Б. қ-дың көпшілігі – гермафродитті, ішінде дара жыныстылары да бар. Төм. сатыдағы өкілдерінің дамуы метаморфоз арқылы жүреді. Олардың дернәсілін – трохофера деп атайды. Б. қ. теңізде, тұщы суда, топырақ арасында тіршілік етеді. Олар Қазақстанның барлық аудандарында кездеседі. Паразиттік тіршілік ететіндері де бар. Көптеген түрлерімен балықтар қоректенеді. Б. қ-ға жататын жауын құрты топырақты құнарландырады, ал сүлік медицинада қолданылады. ~~[[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]~~ [[Санат:Құрттар]] [[Санат:Омыртқасыз жануарлар]] [[ar:ديدان مقسمة]] [[az:Həlqəvi qurdlar]] [[bn:অঙ্গুরীমাল]] [[zh-min-nan:Khoân-chat tōng-bu̍t]] [[be:Кольчатыя чэрві]] [[be-x-old:Колцавыя чарвякі]] [[bg:Прешленести червеи]] [[ca:Anèl·lid]] [[cs:Kroužkovci]] [[cy:Anelid]] [[da:Ledorme]] [[de:Ringelwürmer]] [[et:Rõngussid]] [[el:Αννελίδες]] [[es:Annelida]] [[eo:Anelidoj]] [[eu:Annelida]] [[fo:Liðormur]] [[fr:Annelida]] [[gl:Anélidos]] [[ko:환형동물]] [[hr:Kolutićavci]] [[id:Annelida]] [[ia:Annelida]] [[it:Annelida]] [[ka:რგოლოვანი ჭიები]] [[la:Annelida]] [[lv:Posmtārpi]] [[lt:Žieduotosios kirmėlės]] [[hu:Gyűrűsférgek]] [[mk:Прстенести црви]] [[nl:Ringwormen]] [[ja:環形動物]] [[frr:Wirmer]] [[no:Leddormer]] [[nn:Leddormar]] [[oc:Annelida]] [[pl:Pierścienice]] [[pt:Anelídeo]] [[ro:Annelida]] [[qu:Sillwi kuru]] [[ru:Кольчатые черви]] [[simple:Annelid]] [[sk:Obrúčkavce]] [[sl:Kolobarniki]] [[sr:Чланковити црви]] [[sh:Člankoviti crvi]] [[fi:Nivelmadot]] [[sv:Ringmaskar]] [[tl:Annelida]] [[te:అనెలిడా]] [[th:แอนเนลิดา]] [[tr:Halkalı solucanlar]] [[uk:Кільчасті черви]] [[vi:Ngành Giun đốt]] [[zh:环节动物门]]

Буылтық құрттар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық