|
'''Майкөт Сандыбайұлы''' (1824, қазіргі[[ Сарысу ауданы]]нда [[Шабақты өзені]]нің бойы,[[ Бестоғай алабы]] – 1902,[[Сарыарқа]]) – ақын. [[Қаратау өңірінөңірі]]денде туып-өсіп, оқып, білім алған. [[Сыр бойы]]на, [[Жетісу]]ға,[[ Сарыарқа]]ға аты шыққан. Сарысу ауданында тұратын туысы [[Д.Мұсаевтың]] дерегіне қарағанда,[[ АрқадаАрқа]]да қайтыс болған [[Майкөт]]ті сол [[Сарыарқа]] даласына халқы аманат етіп қойған. Кейін сүйегі [[ Әулиеата]]ға үлкен құрметпен әкелініп, [[Сеңкібай]] қорғанына жерленген. [[Майкөт Құлыншақ]], [[Молда Мұса]], [[Майлықожа]], [[Сүйінбай]], [[Бақтыбай]], [[Түбек]], [[Мәделі қожа]], [[Бөлтірік]], [[Құлмамбет]], [[Қазанғап]], т.б. ақындармен айтысқа түскен. Оның жан-жақты білімділігін, «көмейінен құс ұшырған алып» ақындығын [[Құлмамбет]]: «...Ел жайын молда Майкөт білген екен», – деп жырға қосқан.[[ Жамбыл]]: «Қаздай қалқып ерінбей, Өлең тердім жасымнан, [[Майкөт ақын]], [[Құлмамбет]], Орын берді қасынан»,-деп Майкөттті үлгі тұтқан. Әулиеатаға әдейі іздеп барып, Майкөттен «[[Көрұғлы]]» дастанын үйренген. [[Майкөт]] қазақ қаһармандарын, солардың ішінде[[ Өтеген батыр]]ды да жырға қосқан. Майкөтттің қасына еріп жүрген жыршы [[Сұлтанбек Айқожаевтың Айқожаев]]тың (1876 – 1965) орындауындағы «[[Алпамыс батыр]]» жыры (Майкөт жырлаған ең көлемді нұсқасы) жазып алынған. Майкөтттің «[[СарыжанСаржан төре]] болысқаге айтқан жыры», «[[Сарыбай]] асында айтқан құттықтау толғауы», [[Құлмамбет]], [[Қазанқап]], [[Бөлтірікпен айтысы]], тағы бірер туындысы сақталған. Алайда, өлеңдері мен жырларының, сондай-ақ, айтыстарының көбі ұмытылған яки жинастырылмаған. Шығыстанушылар Майкөт жырының «[[Қисса Майкөт]] немесе қазақтардың мың жылдық тарихы туралы мың сөз» деген атпен орысша аударылған нұсқасын зерттеулеріне арқау еткен ([[В.В. Радлов]], [[В.В. Бартольд]], т.б.), Майкөтпен кездескен Ә.Диваев оның қазақтың мыңжылдық тарихын өзінше жырлаған алып жыршы екендігін айтқан. [[Қырғыз ақын]]ыақыны [[Тоғолоқ Молдо]] ([[Байымбет Әбдірахманов]], 1860 – 1942) «Қазақ ақындары» деген толғауында: «Тоқпақта үлкен жиында, Майкөтті көрдім көзіммен... Қаршығадай түйілген, Өзі салдай киінген», – деп жырлаған. Майкөт шығармашылығына [[С.Сейфуллин]], [[М.Әуезов]],[[ С.Мұқанов]] назар аударды, [[Қ.Жармағамбетов]], [[Е.Ысмайылов]], [[М.Жолдасбеков]], [[Ә.Доспанбетов,]] т.б. зерттеді. Дегенмен, Майкөттің ақындық-жыршылық табиғатын терең тану, туындыларын іздестіріп-жинастыру, шығарма. өмірбаянын жасау – әлі де кезегін тосып тұрған іс. Майкөттің баласы [[Арқабай ақын]] (1872 – 1934)[[ Байзақ ауданы]]нда туып-өсті. Әке жолын қуып, өнер сапарымен қазақ, қырғыз, өзбек елдерін аралады, халық ақыны атанды. [[Ұлбике]], [[Сауытбек]], [[Қылышбай]], т.б. ақындармен айтысқан. Бірқатар ел билеуші-болыстарға арнап өлеңдер шығарған. [[Қырғыз манабы]] Шәбденнің тойында қазақ, қырғыз ақын-жырауларының бірқатарымен ([[Жамбыл]], [[Кенен Әзірбаев]], [[Жәміл]], [[Қалмырза]], т.б.) өнер жарыстырған. Қобызшы, домбырашы, сырнайшы да болған. Халық дастандарын («[[Алпамыс]]», «[[Қобыланды]]», «[[Қыз Жібек]]», «[[Нәрік батыр]]», т.б.) жатқа айтатын жыршы болған.[[ Арқабай]]дыңАрқабайдың өнері, жалпы Майкөт әулетіндегі шығарма дәстүр әзірге дейін арнайы зерттеуге тартылмаған. <ref>Қазақ энциклопедиясы</ref>
''[[Б. Тоғанбай]]''
<ref name="test">Қазақ энциклопедиясы</ref>
==сілтемер==
<references />
|
