Солтүстік Жер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

СОЛТҮСТІК ЖЕР – [[Солтүстік Мұзды мұхит]]тың [[Қара теңіз]]бен бен [[Лаптевтер]] теңізі аралығындағы аралдар тобы. Құрлықтан (Таймыр түбегінен) Вилькицкий бұғазы арқылы бөлінген. 4 ірі (Қазан төңкерісі, Большевик, Комсомол, Пионер) және бірнеше ұсақ аралдардан (Шмидт, Кіші Таймыр) тұрады. Ауданы 37,6 мың км². Жағалауы құзды және жартасты, терең фьорд тәрізді шығанақтармен тілімделген. Геологиялық тұрғысынан шөгінді (құмтас, тақтатас, доломит, мергель), метаморфтық және атпа (диабаз, гранит) жыныстардан түзілген. Жер бедерінде биік және ойпаңды, үстірт тәрізді және аласа таулы-қырқалы пішіндер таралған. Аумағының жартысын мұз қалқандары мен күмбездер (биікт. 965 м) алып жатыр. Мұздықтардың жалпы ауданы 18,3 мың км². Климаты арктик. Қаңтардың жылдық орташа температурасы 28 – 30С (ең төм. –50С), тамызда 0,5 – 1,6С. Жылдық жауын-шашын мөлшері 150 – 200 мм-ден (теңіз жағалауында) 400 – 450 мм-ге (мұз күмбездерінде) дейін. Аумағын түгелдей мүкті-қыналы арктик. шөл қамтыған. Солтүстік аралдарда жануарлардан лемминг, поляр түлкісі, ақ аю; оңт. аралдарда Солтүстік бұғысы мекендейді. Теңіздерде гренландия итбалығы, морж, қортпа кездеседі. Жартасты жағалардағы “Құс базарына” құстардың 15-тен астам түрі жиналады. Солтүстік жерді 1913 ж. орыс гидрографы [[Б.Вилькицкий]] (1885 – 1961) ашқан.▼