Уикипедия

Гелиотроп: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш →‎Дереккөздер: clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиеттер → Дереккөздер using AWB
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{taxobox
|name = Heliotropes
|image = Heliotropium peruvianum.jpg
| image_width = 240px
|image_caption = ''[[Heliotropium peruvianumarborescens]]''
|regnum = [[PlantaeӨсімдіктер]]
|divisio = [[Жабық тұқымдылар]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|classis = [[Қос жарнақтылар]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordoordo = [[Asterids]]
|ordo = (unplaced)
|familia = [[Boraginaceaeайлауықтар тұқымдасы]]
|subfamilia = [[HeliotropioideaeСүйелжазар]]
|genus = '''''HeliotropiumСүйелжазар'''''
|genus_authority = [[CarolusCarl Linnaeus|L.]]
|synonyms = ''Beruniella'' <small>Zakirov & Nabiev</small><br/>
''Bourjotia'' <small>Pomel</small><br/>
''Bucanion'' <small>Steven</small><br/>
''Cochranea'' <small>Miers</small><br/>
''Euploca'' <small>Nutt.</small><br/>
''Lithococca'' <small>Small ex Rydb.</small><br/>
''Meladendron'' <small>Molina</small><br/>
''Parabouchetia'' <small>Baill.</small><br/>
''Valentina'' <small>Speg.</small><ref name="GRIN">{{cite web |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?5496 |title=Genus: ''Heliotropium'' L |work=Germplasm Resources Information Network |publisher=United States Department of Agriculture |date=2006-04-02 |accessdate=2010-01-12}}</ref>
|type_species = ''[[Heliotropium europaeum]]''
|type_species_authority = L. <!--1753--><ref>{{cite web |url=http://www.tropicos.org/Name/40022910 |title=''Heliotropium'' L |work=TROPICOS |publisher=Missouri Botanical Garden |accessdate=2010-01-12}}</ref>
|subdivision_ranks = [[Species]]
|subdivision = 250-300, see text
|}}
'''Гелиотроп''' (Heliotropium) — [[шытыр]]лар тұқымдасына жататын шөптесін, [[бұта]] және шалабұта болып өсетін өсімдіктердің бір туысы. Мұның тамыры мен тұқымында улы заты бар, сондықтан оны мал жемейді. Оның гүлінен алынатын [[эфир майы]] парфюмерияда қолданылады. Гелиотроптың улы заты жүйке жүйесін жансыздандырады (паралич жасайды). Гелиотроптың 220-дай түрі бар. Мұнан бұрынғы КСРО жерінде кездесетіндері — 10; олар Еуропаның оңтүстігінде, Батыс Сібірде, Орта Азияда өседі. Мұнын кейбір түрлері әсемдік үшін өсіріледі.
 
'''Сүйелжазар''' (Heliotropium) – [[айлауықтар тұқымдасы]]на ({{lang-la|Boraginaceae}} жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер не жертылай бұталардың тегі.
== Тағы қараңыз ==
 
== ДереккөздерТаралуы ==
Қазақстанның шөлейтті , сортаңды жерлерінде, өзендер мен жылғалардың бойында өсетін 7 түрі бар. Биіктігі 10 – 50 см аралығында. Сыртын түк жапқан сабағы бұтақталып өседі. Жай жапырақтарының жиегі тегіс, өркен бойынша кезектксіп орналасады.
* Т. Мұсақұлов, Орысша-қазақша түсіндірмелі биологиялық сөздік І-том Қазақ мемлекеті баспасы, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
 
== Ботаникалық сипаттамасы ==
[[Санат:Өсімдіктер]]
Жеке гүліндегі тостағанша жапырақшаларының саны – бесеу, жәпшесі өте қысқа, аналығы екі жеміс жапырағынан тұрады, жатыны қысқа, аналықтың аузы біз тәрізді үшкір. Ұсақ гүлдері ирек гүлшоғырына жиналып, бір жағына қарай бұрылып, иіліп тұрады. Гүлшоғырының төменгі бөлігіне бекіген гүлдерінің сағағы өте қысқа, ал ұшына жақындаған сайые сағақсыз орналасады.
Мамыр – маусым айларында гүлдеп, жеміс береді. Жемісі – құрғақ төрт жаңғақша. Олар екі-екіден бірігіп немесе әрқайсысы жеке-жеке орналасады.
 
== Түрлері ==
[[File:Starr 010828-0009 Heliotropium anomalum var. argenteum.jpg|thumb|right|''[[Heliotropium anomalum]]'' var. ''argenteum'']]
[[File:Heliotropium europaeum 2004-10-xx-p1010074.jpg|thumb|right|European Heliotrope (''[[Heliotropium europaeum]]'')]]
[[File:Indian Turnsole (Heliotropium indicum) W IMG 9746.jpg|thumb|Indian Turnsole (''[[Heliotropium indicum]]'') inflorescence]]
[[File:Starr 050222-4160 Heliotropium procumbens.jpg|thumb|right|''[[Heliotropium procumbens]]'' [[Morphology (biology)|habitus]]]]
[[File:Heliotropium strigosum in Keesaraguda, AP W2 IMG 9143.jpg|thumb|''[[Heliotropium strigosum]]'' in [[Keesara]], [[Ranga Reddy district]], [[Andhra Pradesh]], [[India]].]]
Сүйелжазардың бір түрі – кішкентай Сүйелжазар (Heliotropium parvulum), ол тек Іле Алатауда ғана кездесетін эндемик. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген . Сүйелжазардың гүлдерінен аралар бал жинайды.<ref>Б.Ө. Жақып "Қазақстанның табиғаты"</ref>
 
* ''[[Heliotropium amplexicaule]]'' <small>Vahl</small> – Clasping Heliotrope, Summer Heliotrope, Blue Heliotrope
{{stub}}
* ''[[Heliotropium anderssonii]]''
* ''[[Heliotropium anomalum]]'' <small>Hook. & Arn.</small> – Polynesian Heliotrope, Pacific Heliotrope (Pacific Islands)
** ''Heliotropium anomalum'' var. ''argenteum'' – ''Hinahina kū kahakai'' ([[Hawaii]])
* ''[[Heliotropium arborescens]]'' – Garden Heliotrope, Common Heliotrope, "[[Cherry pie (disambiguation)|cherry pie]]"
* ''[[Heliotropium argenteum]]''
* ''[[Heliotropium asperrimum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium balfourii]]''
* ''[[Heliotropium bracteatum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium conocarpum]]'' <small>F.Muell. ex [[George Bentham|Benth.]]</small>
* ''[[Heliotropium crispatum]]'' <small>F.Muell. ex Benth.</small>
* ''[[Heliotropium diversifolium]]'' <small>F.Muell. ex Benth.</small>
* ''[[Heliotropium chenopodiaceum]]'' <small>(A.DC.) Clos.</small>
* ''[[Heliotropium claussenii]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Heliotropium convolvulaceum]]'' – Sweet-scented Heliotrope, Showy Heliotrope
* ''[[Heliotropium curassavicum]]'' <small>L.</small> – Seaside Heliotrope, Salt Heliotrope, Monkey Tail, Quail Plant, "Chinese Parsley"; ''Cola de Mico'' ([[Spanish (language)|Spanish]])
* ''[[Heliotropium dentatum]]''
* ''[[Heliotropium derafontense]]''
* ''[[Heliotropium ellipticum]]''
* ''[[Heliotropium epacrideum]]'' <small>F.Muell. ex Benth.</small>
* ''[[Heliotropium europaeum]]'' <small>L.</small> – European Heliotrope, European Turnsole (Europe, Asia, and North Africa)
* ''[[Heliotropium fasciculatum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium flintii]]'' <small>F.Muell. ex A.S.Mitch.</small>
* ''[[Heliotropium foertherianum]]'' <small>[[Nadja Diane|Diane]] & [[Hartmut H. Hilger|Hilger]]</small> – Tree Heliotrope, Velvet Soldierbush, Octopus Bush ([[South Asia]], [[East Asia]], [[Melanesia]], western [[Polynesia]], northern [[Australia]])
* ''[[Heliotropium foliatum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium glabellum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium heteranthum]]'' <small>(F.Muell.) Ewart & O.B.Davies</small>
* ''[[Heliotropium indicum]]'' <small>L.</small> – Indian Turnsole
* ''[[Heliotropium kuriense]]''
* ''[[Heliotropium laceolatum]]'' <small>Loefg.</small>
* ''[[Heliotropium lineariifolium]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Heliotropium megalanthumn]]'' <small>I.M.Johnst.</small>
* ''[[Heliotropium nigricans]]''
* ''[[Heliotropium paniculatum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium pannifolium]]'' – St. Helena Heliotrope ([[Saint Helena]]) ([[Extinction|extinct]], c.1820)
* ''[[Heliotropium pauciflorum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium paulayanum]]''
* ''[[Heliotropium pleiopterum]]'' <small>F.Muell.</small>
* ''[[Heliotropium procumbens]]''
* ''[[Heliotropium prostratum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium ramosissimum]]''
* ''[[Heliotropium riebeckii]]''
* ''[[Heliotropium shoabense]]''
* ''[[Heliotropium sinuatum]]'' <small>(Miers) I.M.Johnst.</small>
* ''[[Heliotropium socotranum]]''
* ''[[Heliotropium stenophyllum]]''
* ''[[Heliotropium strigosum]]'' <small>Willd.</small>
* ''[[Heliotropium tenellum]]''
* ''[[Heliotropium tenuifolium]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium ventricosum]]'' <small>R.Br.</small>
* ''[[Heliotropium wagneri]]''
* [[Heliotropium aff. wagneri|''Heliotropium'' aff. ''wagneri'']] ([[Samhah]], [[Yemen]])
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Гелиотроп» бетінен алынған