Қаныш Имантайұлы Сәтбаев: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
29-жол:
Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Сауатын ауыл молдасынан ашқан болашақ ғалым Павлодардағы орыс-қазақ мектебінде, Семей мұғалімдер семинариясында, Томск технология институтының тау-кен факультетінде білім алған. Мұғалімдер семинариясында [[Жүсіпбек Аймауытов|Ж.Аймауытов]], [[М.Әуезов]] сынды көрнекті қайраткерлермен бірге оқыған. [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Ш.Құдайбердіұлы]]мен тығыз байланыста болып, оның шығармашылығын жоғары бағалаған. [[Алаш Орда|«Алаш» қозғалысы]] қайраткерлерінің іс-әрекетіне қолдау білдірген.
 
[[1920]] - [[1941 жыл]]дарыжылдары Баянауылда халық судьясы, «Атбастүстімет» тресі геология бөлімінің, Қарсақтай мыс комбинаты геологиялық барлау бөлімінің бастығы, комбинаттың бас геологы қызметтерін атқарған.
 
1941-1952 жылдары КСРО Ғылым академиясы Қазақ бөлімшесінің құрамындағы Геология ғылымдары институтының директоры, КСРО Ғылым академиясының Қазақ бөлімшесі Төралқасы төрағасының орынбасары, төрағасы, Қазақстан Ғылым академиясының президенті болған.
51-жол:
 
=== Ғылым жолында ===
Туған жері бұрынғы [[Семей губерниясы|Семей губерниясының]]ның [[Павлодар уезі|Павлодар уезіндегіуезін]]дегі [[Ақкелін болысы]] (қазіргі Павлодар облысының [[Баянауыл ауданы]]).
 
Геологиялық барлау мамандығы бойынша Томск технологиялық институтының тау-кен факультетін бітіріп келгеннен кейінгі Қаныш Сәтбаевтың бүкіл өмірі Қазақстанның минералдық ресурстарын және рудалық кендер генеалогиясын зерттеуге арналған. Оның геологиядан басқа ғылымдардан да; мәдениет саласында да; тарихтан да қалдырған ізі сайрап жатыр. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] аяқталуға тақанғанда, жағдайдың аса қиын ауырлығына қарамастан, Қазақ КСР Ғылым академиясының ұйымдастыру жұмысына басшы болып, оның ісіне бел шеше араласуы ұлыларға тән көрегендіктің белгісі еді. Оның қалдырған ғылыми бай мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зерттеулерінің, Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні ерекше. Жезқазғанның ірі мыс рудалы аудандар қатарына жатуы кезінде осы кеннің жоспарлы түрде кең масштабтағы барлау жұмыстарын ұйымдастыруға болатын ірі объекті екенін дәлелдеп берген Қаныш Сәтбаев еңбегінің нәтижесі. Сондай-ақ ол минералдық шикізатқа бай Сарыарқа, кенді Алтай, Қарағанды, Қаратау секілді аймақтарға да ерекше назар аудара зерттеп, олардың кендерінің [[стратиграфия]]сы, [[тектоника]]сы, құрылысы, [[металлогения]]сы, [[неохимия]]сы және шығу тегі туралы маңызды ғылыми қорытындылар жасады, ғылымға [[формациялық металлогендік анализдің кешендік әдісі|формациялық металлогендік анализдің кешендік әдісін]] енгізді.
 
Көптеген тәжірибелі мамандар қатыстырыла отырып, Қаныш Сәтбаевтың басшылығымен бірнеше жылдар бойы жүргізілген тынымсыз еңбектің нәтижесінде [[Сарыарқа|Сарыарқаның]] [[металлогендік]] және болжам карталары жасалды. Оны өндіріске ендіру арқылы Сарыарқа аймағында қара, түсті және сирек металдардың біраз жаңа кендері ашылды. Біраз кендерге бүтіндей жаңа өндірістік баға берілді.<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref>Ол Қарағандыда металлургиялық завод салуда, Қостанай, Алтай темір және марганец, [[Қаратау]]дың фосфорит кендерін және осылар секілді көптеген ірі нысандарды игеруге, Ертіс-Қарағанды каналының қазылуына, біраз ғылыми зерттеу институттарының ашылуына тікелей араласып, зор еңбек сіңірді, Қазақстан ғалымдарының зор армиясының ақылшысы, тәрбиешісі болды. Ол геология ғылымына қатысты әлемдік, одақтық, қазақстандық түрлі дәрежедегі толып жатқан комиссиялардың, комитеттердің мүшесі, басшыларының бірі; бірнеше мәрте КСРО және Қазақ КСР Жоғарғы Кеңестерінің депутаты; СОКП съездерінің делегаты, КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы Лениндік және Мемлекеттік сыйлықтар жөніндегі комитеттің президиумының мүшесі. Ол төрт рет [[Ленин ордені]]мен, Екінші дәрежелі [[Отан соғысы ордені]]мен марапатталып, КСРО Мемлекеттік және [[Лениндік сыйлық]]тардың иегері болған. Оның есімі институттар мен кен-металлургия комбинаттарына, Қазақстан қалаларының көшелеріне, мектептер мен шаруашылық аттарына берілген. Сондай-ақ, Алатаудың бір шыңы мен мұздағы, Қаратаудағы ванадий кенінің рудасынан табылған бір минерал ([[сатбаевит]]) оның атымен аталады. Оған арналған бірнеше мұражайлар бар.
 
''«Академик Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтың 60 жылдығы»'', жазушы [[Әуезов, Мұхтар Омарханұлы|Әуезовтің]] мақаласы. [[Айталиев Жарқын|Ж. Айталиев]] және П. Аворовпен бірге жазған. ''«Вестник»'' Академии наук Казахской ССР журналының [[1959]] жылғы 4-санында орысша басылған. Мақала Сәтбаевтың туғанына 60 жыл толуына арналған. Онда авторлар ол кезде қазақ КСР Ғылым академиясының президенті Қазақ КСР Ғылым академиясының [[Геологиялық ғылымдар институты|Геология институтының]] директоры, аса көрнекті ғалымның қызметі мен лауазымдарын атаудан бастап, ''«аса ірі ғалым-геолог пен мемлекет қайраткері Қаныш Имантайүлы Сәтбаевтың аты біздің елде ғана емес, одан әрі шет аймақтарда терең құрметке»'' бөленгенін мақтанышпен жазған. Одан әрі ұлы ғалымның қысқаша өмірбаяны мен ғылыми, қоғамдық, мемлекеттік, ұйымдастырушылық қызметіне сипаттама берген.
72-жол:
 
 
[[Санат:ҚазақстанПавлодар тұлғаларыоблысында туғандар]]
[[Санат:Академиктер]]
[[Санат:КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаттары]]
[[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]]
[[Санат:КСРО мемлекет сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан геологтары]]
[[Санат:Қазақстан ғалымдары]]
[[Санат:КСРО ғалымдары]]
 
{{Link GA|ru}}