Буылтық құрттар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Буылтық құрттар ''' (Annelіda) – [[Омыртқасыздар|омыртқасыз]] [[жануарлар]]дың ішіндегі үлкен бір типі. Қазіргі уақытта 9 мыңдай түрі белгілі. Буылтық құрттар 2 тип тармағына бөлінеді: белдеусіздер және белдеулілер. Белдеусіздердің 1 класы – көпқылтанды құрттар, ал белдеулілердің 2 класы – азқылтанды құрттар және сүліктер бар. Буылтық құрттардың денесі ұзын, бірнеше мм-ден 3 м-ге дейін, біркелкі бөлшектелген сегменттерден тұрады. [[Эпителий]] қабатының астында [[сақина]] тәрізді қиғаш бұлшық еттері орналасқан, солардың жиырылуы нәтижесінде құрттар қозғалады. Буылтық құрттарда екі жақты симметриялы, сегменттелген, ішкі сұйыққа толы өзіндік қабатының болуымен ерекшеленетін целом қуысы болады. Буылтық құрттардың жүйке жүйесі жақсы дамыған, ол [[жұтқыншақ]] үсті [[ганглия]]дан және ұзынынан орналасқан құрсақ [[жүйке]] талшықтары тізбегінен тұрады. [[Қан айналу жүйесі]] көпшілігінде тұйық біткен, ол арқа қан тамырынан ([[қан]] арттан алға қарай ағады) және құрсақ қан тамырынан (қан алдан артқа қарай ағады) құралады. Терісімен, ал кейбір түрлері желбезек арқылы тыныс алады. Ас қорыту жүйесі алдыңғы, орта және аналь саңылауымен аяқталатын артқы ішектен құралады. Зәр шығару жүйесі – метанефридиялы (әрбір сегментінде орналасқан қос түтікшелер арқылы зәр шығару), кейбір түрлерінде протонефридиялы (қарапайым немесе тармақталған каналдар арқылы зәр шығару). Буылтық құрттардың көпшілігі – гермафродитті, ішінде дара жыныстылары да бар. Төм. сатыдағы өкілдерінің дамуы [[метаморфоз]] арқылы жүреді. Олардың [[дернәсіл]]ін – [[трохофера]] деп атайды. Буылтық құрттар теңізде, тұщы суда, [[топырақ]] арасында тіршілік етеді. Олар [[Қазақстан]]ның барлық аудандарында кездеседі. Паразиттік тіршілік ететіндері де бар. Көптеген түрлерімен [[балықтар]] қоректенеді. Буылтық құрттарға жататын [[жауынЖауын құртқұрты]]ы топырақты құнарландырады, ал сүлік [[медицина]]да қолданылады.<ref name=bi1>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref><ref name="source1">Қазақ Энциклопедиясы</ref>