Сәрсен Аманжолұлы Аманжолов: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш +Санат:Профессор; ± 5 санат (HotCat құралының көмегімен)
12-жол:
}}
 
'''Сәрсен Аманжолұлы Аманжолов''' (27.12.1903, [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Ұлан ауданы]] [[Егінсу ауылы]] ауылы – 28.1.1958, [[Алматы|Алматы қаласы]]) –Қазақ– Қазақ филологиясының көрнекті қайраткері, қазақ тіл білімінің негізін салушылардың бірі, белгілі түрколог, филолог,филология ғылымғылымдарының докторы (1948), профессор (1948), Қаз. КСР ҒА-ның корреспондент мүшесі (1954). 1937 жылдан КПСС мүшесі.
 
[[Орта Азия мемлекеттік унверситеті]] педагогика факультетінің қазақ тілі мен әдебиеті бөлімін бітірген (1930). 2-дүниежүзілік соғысқа қатысқан. 1931 ж. [[ҚазПИ]]-де оқытушы, 20 жылдай қазақ тілі кафедрасының меңгерушісі болды. 1934–36 ж. Қазақтың ұлт мәдениетін зерттеу институтының директоры, ғыл. хатшысы қызметтерін атқарды. 1937–42 ж. КСРО Ғылым Академиясы Қазақстан бөлімшесінің тіл және әдебиет секторын басқарды, 1946–58 ж. Қазақстан Ғылым Академиясы Тіл және әдебиет институтында бөлім меңгерушісі болды.<ref>Қазақ тілі. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998 жыл, 509 бет. ISBN 5-7667-2616-3</ref>
 
Аманжолов жалпы тіл білімі мен қазақ тіл білімінің теория негізін қалыптастыруда [[Байтұрсынов|А.Байтұрсынов]], [[Жұбанов|Қ.Жұбанов]] бастаған ғыл. жұмысты ілгері жалғастырды. Ол жазған қазақ тілі оқулықтары мен бағдарламалары ана тілін оқытуды ғыл. жолға қоюға елеулі ықпал етті. Аманжолов қазіргі қолданыстағы кириллицаға негізделген қазақ жазуын жасады.Сонымен қатар халық ауыз әдебиеті нұсқаларын жинап, әдеби тіл тарихын зерттеумен айналысты. «Қазақ диалектологиясының негізгі мәселелері» деген доктор диссертациясында қазақтың әдеби тілі мен қазақ тілінің диалектілік негізін, оның қалыптасу тарихын, дамуын жан-жақты зерттеді, диалектілердің түркі тілдермен жақындығын, ру-тайпа халық тілінің байланысын, даму жүйесін анықтады. Оның бұл еңбегі қазақ диалектологиясының тіл білімінің бір саласы болып қалыптасуына негіз болды.<ref>Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2</ref>
 
Аманжолов жалпы тіл білімі мен қазақ тіл білімінің теория негізін қалыптастыруда [[Байтұрсынов|А.Байтұрсынов]], [[Жұбанов|Қ.Жұбанов]] бастаған ғыл. жұмысты ілгері жалғастырды. Ол жазған қазақ тілі оқулықтары мен бағдарламалары ана тілін оқытуды ғыл. жолға қоюға елеулі ықпал етті. Аманжолов қазіргі қолданыстағы кириллицаға негізделген қазақ жазуын жасады.Сонымен қатар халық ауыз әдебиеті нұсқаларын жинап, әдеби тіл тарихын зерттеумен айналысты. «Қазақ диалектологиясының негізгі мәселелері» деген доктор диссертациясында қазақтың әдеби тілі мен қазақ тілінің диалектілік негізін, оның қалыптасу тарихын, дамуын жан-жақты зерттеді, диалектілердің түркі тілдермен жақындығын, ру-тайпа халық тілінің байланысын, даму жүйесін анықтады. Оның бұл еңбегі қазақ диалектологиясының тіл білімінің бір саласы болып қалыптасуына негіз болды.
<ref>Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2</ref>
Аманжолов жалпы тіл біліміндегі синтаксис мәселелерін: сөйлемге берілген анықтамаларды, сөйлем мүшелерінің табиғатын, сөйлеудің синтаксистік құрылымын, сөйлеу мен ойлау арасындағы қарым-қатынасты зерттеді. Ол сөз таптарының сөйлем мүшесі болу шарттары, сөйлемнің элементтері мен дәнекерлері, интонация, оқшау сөздер, шақ пен жаққа қатысты [[синтаксис]]тік категориялар, құрмалас сөйлемнің пайда болу жолдары, [[Үйірлі Мүше|үйірлі мүше]] жайында тың қорытындылар жасады. Құрмалас сөйлемнің «аралас құрмалас» деген түрін енгізді. Аманжолов – қазақ тілі ғылымының теориясын қалыптастырған, оны практикамен байланыстырған алғашқы тілші ғалымдардың бірі. «Қазақстанның 15 жылдығы» құрмет белгісімен (1935), жауынгерлік медальдармен (1945) марапатталған.<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref>
42-жол:
{{wikify}}
 
[[Санат:Шығыс Қазақстан облысында туғандар]]
[[Санат:Тұлғалар]]
[[Санат:Қазақстан1958 тұлғаларыжылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:1903 жылы туғандар]]
[[Санат:ҚазақҚазақстан тіліфилологтары]]
[[Санат:Түркітанушылар]]
[[Санат:Қазақстан Ғылым академиясының корр. мүшесі]]
[[Санат:Егінсу ауылы, Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданығалымдары]]
[[Санат:ТұлғаларПрофессор]]