Әмудария: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Әмудария''' – ''Орталық Азия''дағы ең ірі және суы мол өзен. [[Пяндж]] және [[Вахш]] өзендерінің қосылған жерінен '''Әмудария''' (ежелгі атаулары '''''Әму, Оксус, Балх, Жәйхун''''') деп аталады. ''Ұзындығы 1415 км'' (''Пяндж өзенінің бастауынан есептегенде 2540 км''), ''алабының ауданы 309 мың км². Әмудария Гиндукуштың солтүстік беткейінен бастау алады''. Негізгі салалары: [[Гунт]], [[Бартанг]], [[Язгулем]], [[Ванч]], [[Қызылсу]], [[Кафирниган]], [[Сурхандария]], [[Құндыз]], [[Шерабад]]. Жазыққа шыққаннан кейін 1100 км бойы [[Тұран ойпаты]]ның шөлді аймағын басып ағады. Бұл бөлігінде өзенге бір де бір сала қосылмайды. Арал теңізіне құяр жерінде тарамданып ([[Талдық, Қазақдария]], т.б.) кетеді де зор ауқымды атырау (7000 км²) құрайды. Ағыны таудағы мұз бен қар суынан түзіледі. Өзен көктем мен жазда тасиды және өте лайлы болып келеді. Ең төмен деңгейі қаңтар мен ақпан айларына келеді. Деңгейдің жыл ішіндегі ауытқуы ''2 – 3 м-ге дейін'' барады. Булануға, сіңуге және жер суаруға пайдалануына байланысты [[Нөкіс]]тің тұсына барғанда ағын 40%-ға азаяды. ''Төменгі ағысында 2 – 2,5 ай қатады. Арнасы жұмсақ тау жыныстарынан құралған''. Әмудариядан [[Қарақұм]], [[Әму – Бұхара]], [[Қаршы]] каналдары бастау алады. Төменгі саласында балық шаруашылығы дамыған. [[Чарджоу]] қаласы тұсынан бастап кеме жүзе алады. Әмудария бойындағы ірі қалалар: [[Термез]], [[Керкі]], [[Нөкіс]]. Өзен аңғарындағы [[Қызылқұм]] және Әмудария қорықтарында ''қабан, шиебөрі, қоян, қырғауыл'', [[Бұхара]] елігі, қарақұйрық, т.б. сирек кездесетін жануарлар мекендейді.<ref>Балалар Энциклопедиясы, II- том</ref><ref>Отырар. Энциклопедия. – Алматы.«Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2</ref>

== Дереккөздер ==

<references/>