|
'''Кантата'''<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том</ref> (''итальянша cantata, латынша canto – ән айту, ән салу'') – жеке әншілер мен хор, оркестр үшін лирика-эпикалық, салтанатты мазмұнда жазылған тұтас мазмұнды ірі вокальдіквокалдік-симфониялық шығарма. Кантата тек хорға ғана немесе оркестрге қосылып орындайтын жеке әншілерге де арналып жазылады. Әдетте ол оркестрлік эпизодтар, ариялар, речитативтер арқылы баяндалады. Шығарманың құрылысы және орындаушылар құрамы жағынан Кантата оратория жанрымен ұласады. Кантатаның ораторияға қарағанда лирикалық жағы басым келеді. Кантата 17 ғасырда Италияда лирикалық ән салу түрінде пайда болды. Ол кейін шағын камералық операға (композиторлар [[Кариссими|Дж.Кариссими]], [[Страделла|А.Страделла]], [[Скарлатти|А.Скарлатти]], т.б.) ұласты. Камералық Кантатамен қатар хор Кантатасы және діни (шіркеулік) Кантаталар өріс алды. Діни және сарай Кантатасының үздік үлгісін композитор [[Бах|И.С. Бах]] шығарды. Ресейде алғашқы Кантата 18 ғасырда жарық көрді. Оның классикалық түрін 19 – 20 ғасырларда [[П.И. Чайковский]] (“Мәскеу”), [[Римский-Корсаков|Н.А. Римский-Корсаков]] (“Гомерден” атты премодия-кантатасы),[[ТанаевТанеев|С.И. ТанаевТанеев]] (“Иоанн Дамаскин”), [[Рахманинов|С.В. Рахманинов]] (“Көктем”) жазды. Батыс пен орыс музыкасында той-думанға арналған Кантаталар (Ф.Мендельсон-Бартольдидің “Мерекелік әні”) кеңінен дамыды. Кантата жанры Қазақстан композиторлары шығарм-нан да кең орын алды. Оның идеялық мазмұны тереңдеп, музықалықмузыкалық бейнелерінің нақыш-бояулары байи түсті. [[1947]] жылы[[Брусиловский|Е.Г. Брусиловскийдің]] “Советтік Қазақстан” атты тұңғыш Кантатасы жарық көрді. Бұдан кейін бұл жанрда [[Мусин|Қ.Мусин]] (“Тың жер туралы кантата”), [[Рахмадиев|Е.Рахмадиев]] (“Айастан”), [[Мұхамеджанов|С.Мұхамеджанов]] (“Отаным менің”, “Жыл мезгілі”, “Салтанатты кантата”), [[Жұманиязов|Б.С. Жұманиязов]] (“Жер”, “Отан салтанаты”, “Достық”), [[Жұбанова|Ғ.А. Жұбанова]] (“Мұхтар Әуезов туралы аңыз”), [[Меңдіғалиев|Н.Меңдіғалиев]] (“Дала комиссары”), [[Сағатов|М.Сағатов]](“Ақын әні кантатасы”, “Мереке кантатасы”, “Достық отаны”), [[Қажығалиев|Т.Ш. Қажығалиев]] (“Ұлы достық”), т.б. елеулі еңбек етті.
==Дереккөздер:==
|
