15:55, 2014 ж. қарашаның 20 кезіндегі нұсқа өңдеу Нұрлан Рахымжанов (талқылау \| үлесі) Бітікшілер, Администраторлар 119 734 edits ш Kuanysh Ismailov (т) өңдемелерінен Arystanbek соңғы нұсқасына қайтарды ← Ескірек өңдеме		15:58, 2014 ж. қарашаның 20 кезіндегі нұсқа өңдеу жоққа шығару Нұрлан Рахымжанов (талқылау \| үлесі) Бітікшілер, Администраторлар 119 734 edits шӨңдеу түйіні жоқ Жаңарақ өңдеме →
18-жол: ''[[Punica protopunica]]'' [[John Hutton Balfour\|Balf.]] }} '''Анар'''  — анар тұқымдасына жататын [[ағаш]] немесе бұта тәрізді субтропикалық [[өсімдік]]. Жабайы анар [[Кавказ]]да, [[Орталық Азия\|Орта]] және Кіші [[Азия]]да, [[Ауғанстан]] мен [[Үндістан]]да кездеседі. Кәдімгі анар (Punica granatum) Орталық Азия жемістерінің ішінде көп өсірілетін дақыл. Оңтүстік [[Қазақстан]]да анардың қызғылт Гюлоща, Бала-мюрсаль, Қазеке анар, Қызыл анар, т.б. сорттары өсіріледі. Биіктігі 3—5 м, [[бұтақ]]тары тікенекті, ашық қызыл түсті келеді. Анар жарықты жақсы көреді, құрғақшылыққа төзімді, суыққа төзімсіз. Бақта қатар аралығы 4 × 2 м немесе 4 × 3 м етіп отырғызылады. Отырғызылғаннан кейін 3—4 жылда [[жеміс]] бере бастайды. Анар тұқымынан және өсімді (внгнтативті) тәсілмен, ал қолда отырғызылатын сорттары, көбінесе, сүректелген қалемше немесе ұластыру арқылы көбейеді. Орта есеппен әр ағаштан 25—30 кг өнім алынады. Ағаштары жемісті 30-50 жылға дейін береді. Кейбір анар 300 жылға дейін өседі. Жемісінің салмағы 200-ден 1000 г-ға дейін, дөңгелек (диаметрі  — 8—10 см), [[шырын]]ды, көп тұқымды, сыртында қатты қабығы бар. Жемісінің шырынында 80—90% су, 8—12% қант, 0.5—5 % түрлі [[қышқыл]]дар, 3—4% көмірсу, С, B [[дәрумен]]дері болады. Шарапқа және тағамға тұздық ретінде қосылады. Анардың қабағынан таспа құрт түсіретін дәрілік препарат дайындалады, тамырынан бояулық зат алынады, сондай-ақ [[тұмау]], [[күйік]], іш құрылысы ауруларында пайдаланылады.Оңтүстік Қазақстанда Анардың қызғылт Гюлоща, Бала-мюрсаль, Қазаке анар, Қызыл анар, т.б. сорттары өсіріледі.<ref>Қазақстан Республикасының табиғаты, 7 том;</ref> [[Сурет:Illustration Punica granatum2.jpg\|thumb\|left]] Анар шырыны — бағалы және [[диета]]лық тағам. ~~тылғын~~Бірдей мөлшерде пен анар қосып қайнатылғын шырыннан (гренадин) [[кисель]], [[мусс]]▼ ~~тағам.~~ дайындауға болады. Әбден қайнатып қойыртылған анар шырыны түрлі тағамдарға дәмдеуіш ретінде пайдаланылады, бұл көбінесе [[кавказ асханасы]]на тән; тағамға жағымды қышқылтым дәм береді. Шырынын (құрамында танин болуына байланысты) және жемісінің қабығын [[медицина]] асқазанның жұмысы бұзылғанда, ал кепкен бұтақтары мен діңінің қабығын ішек құртына қарсы дәрі ретінде қолданады. ~~Бірдей мөлшерде пен анар қосып қайна~~ ▲тылғын шырыннан (гренадин) [[кисель]], [[мусс]] ~~дайындауға болады. Әбден қайнатыл қойыр~~ ~~тылған анар шырыны түрлі тағамдарға дәмдеуіш ретінде пайдаланылады, бұл көбінесе~~ ~~[[кавказ кухнясы]]на тән; тағамға жағымды~~ қышқылтым дәм береді. Шырынын (құрамында танин болуына байланысты) және жемісінің қабығын [[медицина]] асқазанның жұмысы ~~бұзылғанда, ал кепкен бұтақтары мен діңінің қабығын ішек құртына қарсы дәрі ретінде~~ ~~қолданады.~~ Асқазаны ауыратындар, асқазан сөлінің қышқылы жоғары, [[гастрит]]пен ауыратындар, сондай-ақ [[энтероколитцен]] ауырғанда анардың ащы сорттарын пайдалануға болмайды.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref> ащы сорттарын пайдалануға болмайды.<ref>Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9</ref> == Өсімдік туралы == Анар – анар тұқымдасына жататын ағаш немесе бұта тәрізді өсімдік. Кейбір деректер бойынша отаны – [[Парсы]] елі болып саналады. Жабайы анар [[~~Кавказда~~Кавказ]]да, [[Орта және Кіші Азияда]], [[Ауғанстан]] мен [[~~Үндістанда~~Үндістан]]да кездеседі. Қазіргі кезде мәдени түрі тропикалық және [[субтропикалық]] аймақтарда таралған. [[Иран]], [[Ауғанстан]], [[~~Крым~~Қырым]], [[Югославия]], [[Италия]], [[Испания]], [[Португалия]], [[Франция]], [[Армения]], [[~~Азербайжан~~Әзірбайжан]], [[Өзбекстан]], [[Тәжікстан]], [[Грузия]] мемлекеттерінде анар өсіру өндіріске қойылған. Сондай-ақ, анар Қазақстанның жылы аймақтарында да кездеседі. Оңтүстік Қазақстанда анардың қызғылт Гюлоща, Бала-мюрсаль, Қызыл анар т.б. сұрыптары өсіріледі. Анар ағашының биіктігі 5-6 м. Бұтақтары тікенекті. Жапырағы жылтыр, гүлі түтікшелі келген сары-қызыл түсті. Жемісінің пішіні домалақ, қабығы қатты, түсі сары түстен қызғылтқа дейін құбылмалы. Салмағы 200-ден 1000 г-ға дейін, шырынды, көп тұқымды. Тұқым өзара жемістің ішінде жеке «қоршаулар» арқылы 6-12 бөлімшеге ажыратылып тұрады. Әр тұқымның сыртында нәрлі, мөлдір, қышқылтым-тәтті шырын болады. Анар жаз кезінде күн көзінің тік түсуін өте жақсы көреді. Кейде тіпті күн сәулесі жетіспей қалса, гүлдемей қояды. Құрғақшылыққа төзімді, суыққа төзімсіз келеді. Анар жемісі қантқа, таннинге, С дәруменіне, өзектерге, органикалық қышқылдарға, азотқа, фитонцидке, минералды заттарға және кальций, магний, натрийге микроэлементтеріне бай. Line 50 ⟶ 42: == Қолданылуы == Анар тұқымнан және вегативті тәсілмен – қалемшелеу, ұластыру арқылы көбейеді. Отырғызылғаннан кейін 3-4 жылда жеміс бере бастайды. Орта есеппен әр ағаштан 25-30 кг, кейбір сұрыптары 50-60 кг-ға дейін жеміс береді. Ағаштары жемісті 30-50 жылға дейін береді. Анар ағашының кейбір түрлері 300 жылға дейін өмір сүреді. == Сілтемелер ==

Анар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық