Иммунды жүйе: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
1-жол:
[[Сурет:SEM Lymphocyte.jpg|thumb|right|250px|Лимфоцит]]
'''Иммунды жүйе''' — барлық [[лимфоид]]ты [[организм]]дер мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше иммундық қорғаныс механизмдеріне жауапты. Иммунды жүйе сүйектік [[қызыл кемігі]], [[лимфа безі]], [[айыршық безі (тимус)]], [[кұстардық фабрицнев қапшығы]], [[көкбауыр]], сондай-ақ тыныс алу және ас қорыту жолдарындағы топталған лимфоидты тканьдар кіреді. Иммунды жүйе ең басты мүшесінің қызметін әртүрлі [[лимфоцит]]тердің субпоппуляциялары және лимфоциттердің кейбір тармақтары атқарады, олар [[макрофаг]]тармен қосылып, иммунологиялық жауаптың негізі — антиденелер түзу және сезімталдығы күшейтілген лимфоциттердің жиналуын қамтамасыз етеді, ал бұлар бөтен [[антиген]]дерді таниды, қорытады және жояды.▼
'''Иммунды жүйе''' — барлық [[лимфоид]]ты [[организм]]дер мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше иммундық қорғаныс механизмдеріне жауапты.
▲
''Кемік майы'' қабырғаларда, омыртқаларда, [[жілік]]тердің шеміршекті ұштарында және т. б. сүйектерде кездеседі. Ол организмде өмір бойы сақталады да, одан үнемі қан жасушалары түзіліп отырады. Ересек адамның сүйектерінде кемік майының мөлшері шамамен 2,5-3 кг. Кемік майы екі түрлі. Оның біріншісі - қысқа және жалпақ сүйектердің кемікті қуыстарындағы қызыл түсті кемік майы. Екіншісі - түтік пішінді сүйектердің (жіліктердің) ішкі қуысындағы сарытүсті жілік майы.
Line 7 ⟶ 10:
''Көкбауыр'' - құрсақ куысының жоғары бөлігінің сол жағындағы 9-11 қабырғалардың тұсында орналасқан сыңар мүше. Оның ұзындығы шамамен 10-14 см, ені 6-10 см, қалыңдығы 3-4 см, салмағы 150- 200 г. Көкбауырда қан жасушалары түзіледі әрі уақытша сақталады. Сонымен бірге көкбауырда тіршілігін жойған [[эритроциттер]] жиналады.
Иммундық мүшелер организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын және генетикалық тұтастығын қамтамасыз етеді.
Иммундық жүйенің жалпы сипаттамасы▼
▲== Иммундық жүйенің жалпы сипаттамасы ==
'''Иммундық жүйе''' организмнің жұқпалы ауруларға және табиғи жай заттардың зиянды әсеріне қарсы тұру қабілеттілігін қамтамасыз етеді, қызметті қалпынан өзгергенде адам ауруларға
тез ұшырайды.
'''Иммунитет''' - организмнің жұқпалы ауруларға қарсы тұру, бөтен заттарды, вирустарды, бактерияларды танып зиянсыздандыру қасиеті.
Адамда екі түрлі иммунитеті болады:
# жүре пайда болған иммунитет
''Іштен туа біткен иммунитет'' - бөтен бөлшектерге қарсы организмде ең бірінші қорғаныш реакциялары қалыптасады. Іштен туа біткен иммунитет бөтен заттың немесе бөлшектің түріне
ерекшелігін көрсетпейді.
# Іштен туа біткен иммунитеттің негізгі жасушалары:
# макрофагтар,
# моноциттер
# нейтрофилдер.
Организмге бөтен зат түскенде аталған жасушалар мембраналардың сыртқы жағында орналасқан рецепторлармен оларды байланыстырып жұтып алады да ыдыратады.
Іштен туа біткен иммунитеттің реакцияларын қалыптастырады:
== Иммундық жүйенің қызметі ==
Иммундық жүйенің қызметі:
* организмнің бөгде заттар мен бөлшектерге қарсы тұру қабілеттілігін күшейтеді;
* организмнің генетикалық тұрақтылығын сақтайды;▼
* организмді жұқпа аурулардан қорғайды, қатерлі ісіктердің түзілуін бақылайды;▼
* ауыстырып отырғызған мүшеге қарсы организмнің жауабын қалыптастырады;▼
* басқа қызметтер атқарады.▼
Иммундық жүйенің мүшелері басқа мүшелермен өзара әрекеттеседі. ▼
▲организмнің генетикалық тұрақтылығын сақтайды;
== Иммундық жүйенің қасиеттері ==
▲организмді жұқпа аурулардан қорғайды, қатерлі ісіктердің түзілуін бақылайды;
▲ауыстырып отырғызған мүшеге қарсы организмнің жауабын қалыптастырады;
▲басқа қызметтер атқарады.
▲Иммундық жүйенің мүшелері басқа мүшелермен өзара әрекеттеседі.
Иммундық жүйенің қасиеттері:
# жоғары ерекшелігі, бөгде қосылыстар мен бөтен микроорганизмдерге қарсы ерекше реакцияларды қалыптастырады.▼
Өте сирек кездесетін құбылыс – иммундық жүйенің әсері организмнің өзінің қалыпты ұлпаларының жасушаларына қарсы бағытталады, нәтижесінде адамда аутоиммундық аурулар дамиды.
▲жоғары ерекшелігі, бөгде қосылыстар мен бөтен микроорганизмдерге қарсы ерекше реакцияларды қалыптастырады.
▲2. организмнің өзінің қосылысын танып, бөтен заттан айыру қабілеттілігі.
Иммундық жүйенің жауабы есте сақталады, Антигенмен организм қайта кездескенде иммундық жүйенің реакцияларының жылдамдығы және тиімділігі жоғары болады, антиденелердің деңгейі тез жоғарылайды.
Антигендердің ең бірінші акцепторлары ретінде лимфоциттер қызмет атқарады. Лимфоциттер лимфалық түйіндерінде орналасады. ▼
== Иммундық жүйе мүшелері ==
▲Антигендердің ең бірінші акцепторлары ретінде лимфоциттер қызмет
Иммундық жүйе мүшелері:
# орталық иммундық жүйе мүшелері:
** тимус (айырша без), сүйек кемігі; # перифериялық иммундық жүйе мүшелері:
** көкбауыр, ** лимфа түйіндері, **әр түрлі ішкі мүшелердегі лимфоидті ұлпа жиынтықтары. Бағана жасушалар иммундық жүйе жасушаларының, оның ішінде ▼
▲Сүйек кемігі – бағана жасушалар түзілетін мүше. Бағана жасушалар иммундық жүйе жасушаларының, оның ішінде лимфоциттердің негізгі көзі.
▲Тимус – Т-лимфоцитер дамиды, жіктеледі және жетіледі.
Көкбауыр – қанағымына түскен бөгет ақуыздар, бұзылған формалық элементтер, микроорганизмдер үшін күшті фильтр ретінде қызмет атқарады.
Лимфа түйіндері – лимфоциттер түзілетін шеткі қантүзу мүшесі. Лимфа түйіндерінде фагоцитоздың көмегімен бөгде заттар залалсызданады, Т- және В-лимфоциттер, антиденелер түзіледі. Лимфа түйіндері қорғаныш және қантүзу қызметтерін атқарады.
== Иммундық жүйенің жасушалары ==
Иммундық жүйенің жасушалары:
* лимфоциттер,
* фагоциттер,
* базофилдер,
* бағана жасушалар,
* тромбоциттер,
* басқа жасушалары, мысалы ұлпа жасушалары.
Барлық жасушаларының тегі – плюропотентті бағана жасушалары.<ref>Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X</ref><ref>Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет. ISBN 9965-34-812-Х</ref><ref>Р.Ұ. Бейсембаева. Медициналық және ветеринарлық биотехнология. Оқу құралы. - Алматы, 2009. 200 бет</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
{{wikify}}
Line 112 ⟶ 93:
[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Молекулалық биология]]
{{Link FA|ca}}
| |||