Дадаизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Әрине, дадашылардың ықпалы [[АҚШ]]-қа да жетті. Америкаға барған француз жазушылары мен өнер адамдары, мысалы [[Марсель Дюшан]] секілділер АҚШ-та «өнерге қарсы» ұжымының ұйымдастырушылары болды. Олар АҚШ қоғамын аяусыз сынайтын «соқыр», «[[Нью-Йорк]] дадасы» секілді арнайы журналдар шығарумен айналысты. Олар дәстүрлі өнерді «мұражайдағы өнер» деп мазақтады.

 

Әсіресе Марсель Дюшан нақты заттардан өнер туындыларын жасап, «тәуелсіз өнерпаздар қоғамына» қатысты. 1917 жылы Марсель Дюшан әйгілі «[[Бұлақ]]» деген туындысын ұсынды. Ол үстіне “[[R. Mutt]]” деген жазуы бар дәрет шелегі болатын. Аталған қоғам бұл туындыны көргізбе етуден үзілді-кесілді бас тартты.

 

Цюрихтегі «[[Вольтер]] шарапханасынан» басталған дадаизм ұзақ уақыт үнсіздікке шомып, тек 2002 жылы өздерін [[неодадаизм]] деп атаған адамдар өз әрекетін бастады. Бірақ олар да дадаизмді еске алудан артық үлкен қозғалыс қалыптастыра алмады. Ал, әйгілі "Вольтер шарапханасы" мұражайға айналдырылып, дадаизм қозғалысы тарихын еске алу орталығы болды.

 

Дадаизмді пысып жетілген жүйелі қозғалыс деу қиын, қайта ол көне өнер үлгісінен жаңа өнер үлгісіне ауысудың өткелі болғаны байқалады. Олардың өнертануында жоқтың орнын жаңа нәрсемен бастыру атымен болған жоқ. Олар негізінен көне тәртіп пен ережені бүлдіру, көнеден өш алу сипатты өнер болды. Демек оның ұзаққа созылмауы табиғи еді.

 

Дегенмен, дәл сол дадашылардың көне сірі идеялар мен түсініктердің қалыбын шағу әрекеті, адамдардың жаттаны миын сілкіп, классикалық құндылықтар бойындағы көптеген мерездерді ашып көрсетуі [[модернизм]] және [[постмодернизм]] ағымдарының өмірге келуіне түрткі болды. Егер дадаизмнің жол ашуы болмаса, олардың табысты жұмыс істеуі қиын еді.