Деконструкция: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Еуропа ұлы құрлығының философиясы мен әдебиет сыны саласында пайда болған деконструкция ағымы дегеніміз Ж.Деррида қатарлы ойшылдар қалыптастырған және дәріптеген философиялық шығармалар мен ойлардың мәтінін оқып түсіну әдіснамасы. Жалпы айтқанда деконструкциялық оқу дегеніміз мәтін құрылымы мен батыстық даналық мағынасы（Western metaphysical essence）арасындағы айырмашылыққа талдау жасау әдісі. Деконструкциялап оқу – мәтінді тек айырым жазушы тарқатқан айқын ақпарат етіп оқу ғана емес, қайта оны мәлім мәдениет және дүниетаным жүйесіндегі қайшылықтардың бейнесі ретінде оқу. Деконструкцияланған мәтін қатар өмір сүріп жатқан көптеген идеяларды жайып салады, олар тіпті әдетте өзара қарама-қайшы болуы да ғажап емес. Бір мәтінді деконструкциялап оқу дәстүрлі оқуға салыстырғанда мәтін бойында тұншықтырылған және ескерілмеген көптеген көзғарас бағыттарын айқындайды.

 

Деконструкциялау структурализмге де қарсы. Олардың ойынша құрылымда өзек жоқ, құрылым қашанда тұрақсыз болады, құрылым көптеген айырмашылықтардан тұрады. Құрылымдық өзгешелік өзгеріске түсетіндіктен, құрылым да өзгеріп отырады және құрылым өзінің тұрақсыздығы мен ашықтығын үздіксіз паш етумен болады. Структурализмнен бет бұрғандықтан, деконструкцияны кейде постструктурализм деп атайды. Дерриданың ойынша мәтінде қатып қалған тұрақты мән-мағына жоқ, шығарманың мәңгілік өзгермейтін ақырғы мәні деген бірдеңе өмір сүрмейді.

 

Бұл жазушылардың ешқайсысы бұл ұғымды қарапайым сөзбен анықтай салуға бармаған. Ж.Дерридадан деконструкциялаудың мағынасын сұрағанда, ол былай деген болатын: «Бұл мәселеге қарата менде қарапайым және қалыпқа түскен анық жауап жоқ. Бәріміз барлық шығармаларымызда осынау қорқынышты сұрақтан айналып өтуге тырысқанымызды жасырмаймыз». (Деррида, 1985ж.) Деконструкция өзі туралы мағынаны шатастыратын түрлі мәселеге барып тіреледі, – ол бір ағым, ол бір мәтін оқу әдіснамасы (қалыпқа түскен анықтамада көбі осы сөзді пайдаланады), мәтін субстанциясы (Деррида бірде осылай дарытпалады). Бұл ұғымның шекарасын айқындаған кезде жағдайға қарай аталған айтылымдарға шекті жүгінуге болады, бірақ ұғымның жасырған мағынасына жинақы шоғырлану қиын.

 

== Phallocentrism мен дуализмге сын ==

Деконструкцияның негізгі мақсаты ағартушылыққа, даналық метафизикасына аяусыз тойтарыс беру, Платон, Руссо және Гуссерль философиясын сынау болды.

<references/>

 

 

[[Санат:Философия]]