Мотивация: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Мотивация ({{lang-en|motіvation}} – қолданылу ыңғайына қарай қазақша "ниет", "түрткі", "кірісу", "жігерлену" сөздерінің мағынасына жақын келеді. Мотивация - [[психология]] ғылымы бойынша адамға әрекет бастатқызған, мақсатқа бағыттаған, жігерді күшейткен, істі жалғастыртып, мақсатқа жетуге құлшындырған ішкі ынталылықтың ықпалдылығы. Әрекетіміздің, ниетіміздің, қалауымыздың себепті ішкі түрткісі. Бұл сөз зат есім болғанда «Ниет түрткісі» сөзіне, етістік болғанда «Жігерлену» сөзіне жақын келеді. Жігерлену арқылы ниеті шабыттанып, іске кірісуге қозғау салынған адам бір түрлі бұлқынған ішкі қозғаушы күшке ие болады, өзінің көздеген мақсатына қарай кедергілерден тайсалмай белсенді жүру жігері кеудесін кернейді. Бұл барыста ниетте өзгерістер болуы мүмкін, ол кейде күшейюі, кейде әлсіреуі мүмкін. Бірақ ниет шамасының қалай болуына қарамастан адамдар белгілі бір ниеттену тұрақтылығын сақтай алса, көңілінде сол іске деген құштарлығын өшірмей, сол мақсатқа қарай белсенді құлшынып, көздеген мақсатына жетпей тынбайтын болады. Ниет істің ішкі қозғаушы күші болғандықтан, егер адамның қандай ниеті барын білсең, онда оның әрекетінің ауқымы мен беталысынбеталысы да анық мөлшерлей аласыңбайқалады.

Платонның[[Платон]]ның адам рухы үш бөліктің бірлігінен құралады деген идеясында осы ниет ұғымы қамтылған. Нәпсі дегеніміз тамақ жеу, көбею ниеті болып, дене қажетін орындауды талап етеді. Нәпсіні адамның ақылы емес, көңілі тізгіндеп ұстауы керек. Ішсем-жесем, қанағаттансам дейтін ішкі талап пен таным-ақыл талабы шығыспайды. Ежелгі заман философиясы, әсіресе ''бақыт туралы ілім'' бақытқа деген қажеттілік соған талпындыратын ниеттің негізі деп түсіндіреді. Дегенмен, бақытқа болсын, басқаға болсын адамды шабыттандыратын түрткі күшке ХХ ғасырдың 30 жылдарына дейін кез келген ғылым саласы арнаулы түрде мән берген жоқ.

Экономика ғылымындағы басқару атқарымдарының бірі; басқарудың тиісті әдістерін таңдау және орындаушылардың уәжі ұйымның жалпы мақсаттарына қол жеткізуге септігін тигізетін жағдай жасау. [[Уәждеме]] екі фактормен айқындалады, олар: ұйымда қалыптасқан [[Сыйақы|сыйақы]] мен еңбек жағдайы жүйесі және басшының жеке басының қабілет-қарымы (басшылықтың стилі). Бірқатар ғалымдардың пікірінше уәждеме жүйесінде адамға бағдарланған еңбек жағдайы (ұйым арасында қызметкерлердің жұмыс істеуіне жайлы жағдай жасау, ұйымдастыру мәдениетінің жоғары деңгейде болуы), сондай-ақ қызметкерлердің еңбегіне лайықты сыйақы төлеу, әдетте өнімділіктің неғұрлым жоғары деңгейіне қол жеткізуге жол ашатын басты қағидат. Осыған орай уәждемені талдау қазіргі заманда маркетингілік[[маркетинг]]ілік зерттеулердің біршама жаңа, келешегі зор бағытына айналып отыр. Уәждемені[[Уәждеме]]ні зерттеу – тұтынушының нарықтағы мінез-құлқын айқындайтын себептер мен жағдайларды, ең алдымен әлеуметтік [[Психология|психология]] аясындағы себептер мен жағдайларды іздеп табуға саяды. Нақты аяда алғанда, айталық сатыпСатып алушының белгілі бір тауарды өз пайдасына таңдау жасауына қарай себептер кешенін зерделеп білу кәсіпорынның өткізу мен [[Жарнама|жарнама]] қызметінде кездесетін ықтимал қателерден аман болуына мүмкіндік береді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9</ref>