Анаксимандр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

 

Анаксимандр өмір сүруші нәрсенің бастапқы негізі — "архе" ("Түпнегіз", "Түпнұсқа", "Тұқиян") ұғымын енгізді және Апейронды (apeiron - шексіздік, ἄπειρον) осы бастапқы түпнегіз деп есептеді. Апейронды ыстық пен суықтың қарама-қарсылығы туады; олардың күресі [[космос]]ты дүниеге әкеледі; ыстық от ретінде көрініс табады, суық аспан мен жерге айналады. Апейронда басталу жоқ, ақырласу да жоқ, барлық нәрсе содан пайда болады, соған қайтады. Қайту деген жоғалу емес, ыдырап апейронға қайту, пайда болу деген жоқтан бар болу емес, бірігіп, апейроннан мәлім нәрсеге айналу. Ол материяның сақталу және айналу заңын тұңғыш рет өз логикасы бойынша жорамалдап түсіндірді деуімізге жеткілікті негіз бар.

== Эволюционист ==

Анаксимандр [[тарих]]та тұңғыш рет [[эволюция]] ілімін ұсынды: адам — басқа да тіршілік иелері сияқты балықтан өзгеріп келген. <ref>Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7</ref> Тіршілік алғашында суда өмір сүрген, біртіндеп жағалауға шығып, біртіндеп құрылыққа бейімделген деген идеяның артында тіршілік түрлері бір күнде осындай бола қалған жоқ, олар ортаға қарай баяу өзгеріп отырған деген эвалюция ілімі жатыр. Ол адам баласы кішкене кезінде өте әлжуаз, орнынан тұра алмайды, егер алғашқы адам бар деп есептесек, ендеше ол бала кезінде өліп қалар еді, демек, адам бір күнде адам болмаған, ол ұзақ заман балық секілді суда жүзіп жүрді, біртіндеп құрылыққа шыққан дегенді ұстанады. Адам баласының суға қатысына қарата қазіргі замандық мына екі ғылыми дәлелді келітре кетсек қате болмас: 1. Адам баласын 1-4 айлық эмбрион кезінде оның желбезегі болады, тек кейін біртіндеп жоғалып кетеді екен. 2. Жаңа туыла қалған бала суда жүзуді тума біледі екен. Бұл мәселеге адамның тума қабілеті туралы зерттеулер болашақта дұрыс жауап беретін болар.