Оқ–дәрі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
2-жол:
'''Оқ-дәрі''' немесе '''қара оқ-дәрі''' — снарядтар, патрондар жасауда, сондай-ақ қопару, жару жұмыстарында қолданылатын жарылғыш заттек.
 
==Құрамы ==
Оқ-дәрінің бастапқы және негізгі құрамдастары — куүкірткүкірт, ағаш көмір және калий нитраты (селитра). Күкірт пен ағаш көмір отын ретінде, ал селитра тотықтырғаш міндетін атқарады<ref name="Agrawal2010">{{cite book|author=Jai Prakash Agrawal|title=High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics|year=2010|publisher=Wiley-VCH|isbn=978-3-527-32610-5|page=69}}</ref><ref>David Cressy, ''Saltpeter: The Mother of Gunpowder'' (Oxford University Press, 2013)</ref>. Оқ-дәрі әскрери ісінде снарядтар мен патрондар үшін, құрылыста жарылғыш зат ретінде және пиротехникада қолданылады.
 
Оқ-дәрі жарылған кездегі температура 427-464 ° C–қа дейін барады (801-867 ° F). рН 6,0-8,0.ерімейтін материал<ref name=msds>{{cite journal|author1=Owen Compliance Services|title=Black Powder|journal=Material Safety Data Sheet|url=http://www3.nd.edu/~aiaa/usli/documents/BP%20MSDS.pdf|accessdate=31 August 2014}}</ref>.
 
== Оқ-дәрі әсері ==
Оқ-дәрі әсері — ұрыста қолдану кезіндегі оқ-дәрінің шығаратын тиімділігі. Оқ-дәрі әсері — жандырғыш, кумулятивті, жарықшақты, екпінді, фугасты (негізгі оқ-дәрілер), жарықтандырғыш, белгі беруші, кедергі типтес және басқалар (арнайы тағайындалған оқ-дәрілер) болып бөлінеді.
 
== Тарихы ==
Алғашқы рет оқ-дәрі 9 ғ–да Қытайда шығарылған деп есептеледі<ref>http://www.history.com/shows/ancient-discoveries/articles/who-built-it-first-2</ref><ref>http://chemistry.about.com/od/historyofchemistry/a/gunpowder.htm</ref>. Қытайдан Таяу Шығысқа, Отра Азияға тарап, еӊ соӊынан Еуропаға жеткен. Еуропалықтардыӊ жазбаларындағы оқ-дәрі туралы алғашқы мәлімет 13 ғ. ағылшын философ Роджер Бэконныӊ еӊбектерінде табылған.
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Оқ–дәрі» бетінен алынған