Қаратау жотасы (Тянь-Шань): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қаратау''' - [[Тянь-Шань]] тау жүйесінің солтүстік-батысында орналасқан тау жотасы. Қаратау негізінен, [[Жамбыл облысы]]ның аумағында орналасқан. Тек солтүстік-батыс бөлігі [[Оңтүстік Қазақстан облысы]] аумағында. Солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай 420 км-ге созылып жатыр, енді жері 60 – 80 км (оңтүстік-шығысындағы Боралдай жотасы). Ең биік жері Бессаз тауы (2175 м). Жота қатарласа жатқан Кіші Қаратау және оңтүстік-батыс Қаратау жоталарынан тұрады. Бұларды бір-бірінен тауаралық ойыстар бөліп жатыр. Қаратаудың шығысы және Кіші Қаратау протерозойлық тақтатас және құмтастарынан оңтүстік-батыс Қаратау карбонның әктас, құмтас, конгломераттар және девонның жанартаутекті жыныстарынан түзілген. Жоталардың тау бастары тегістеу келген жазық, беткейлері шатқалды, тік жартасты болып келген. Қаратаудың оңтүстік-батысын [[Сырдария]], солтүстік-шығысын [[Талас]] өзендері алаптары алып жатыр. Қаратау төңірегіндегі өңірге климат тұрғысынан өз әсерін тигізеді. Сондықтан жотаның оңтүстік-батысы мен солтүстік-шығысының ауа райында біраз айырмашылықтар бар. Қаңтар айындағы орташа температура жотаның солтүстік беткейі мен баурайында –10С, оңтүстік-батысында –6С. Жазы ыстық және құрғақ, шілденің орташа температурасы 22 – 26С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. бөктерінде 200 – 400 мм, тауда 400 – 600 мм. Беткейлерінің топырағы қоңыр, қызғылт қоңыр. Тауаралық аңғарлар мен шатқалдарында бетеге, боз, көде, өзен аңғарларында тоғай өседі. Қазақстанның басқа жерінде жоқ, (35 – 40%) каучук ретінде қолдануға болатын тау сағызы осы Қаратау қойнауында мол кездеседі.[[Таутеке]], [[борсық]], [[түлкі]], [[қасқыр]], түрлі [[тышқан]], [[сарышұнақ]], т.б. мекендейді. Қаратау өңірінде жер асты суларының мол қоры бар.

Қаратау қойнауында еліміздегі ірі полиметалл ([[Ащысай]], [[Мырғалымсай]], [[Байжансай]], т.б.), фосфорит ([[Ақсай]], [[Жаңатас]]) кендері шоғырланған. <ref>“Тараз энциклопедиясы”</ref>

== Дереккөздер ==

[[Санат:ГеографияТянь-Шань]]